Kinderen mogen niet alleen om financiële redenen uit huis worden geplaatst: 'Maar dat is een papieren werkelijkheid'

1115 kinderen van slachtoffers van de toeslagenaffaire zijn uit huis geplaatst. Dat mag officieel nooit alleen te maken hebben met de financiële situatie van de ouders, zegt hoogleraar jeugdrecht Mariëlle Bruning. "Maar dat is een papieren werkelijkheid."

De ruim 1000 kinderen zijn uit huis geplaatst tussen 2015 en 2020, berekende het CBS. De toeslagenaffaire begon veel eerder, rond 2005, dus mogelijk gaat het om nog veel meer kinderen van ouders die verwikkeld raakten in de toeslagenaffaire. "Het is een hoog cijfer, maar wel lastig te duiden", zegt hoogleraar jeugdrecht Mariëlle Bruning.

'Nog niet vast te stellen'

Slachtoffers van de toeslagenaffaire kregen te maken met tienduizenden euro's schuld nadat ze werden beschuldigd van fraude, omdat ze onrechtmatige kinderopvangtoeslag zouden hebben ontvangen. Dit geld moest worden terugbetaald. Mensen raakten hierdoor hun baan kwijt, hun huis, kregen psychische problemen en er werden dus ook kinderen uit huis geplaatst.

Of het aantal uit huis geplaatste kinderen te maken heeft met de toeslagenaffaire is volgens Bruning lastig te zeggen. "Op dit moment is dat eigenlijk nog niet vast te stellen, daarvoor moet er eerst beter naar die zaken gekeken worden."

Geldproblemen geen reden tot uithuisplaatsing

Wettelijk mogen financiële problemen geen reden zijn om een kind uit huis te plaatsen, zegt Bruning. Maar de praktijk blijkt ingewikkeld, vertelt ze. "De overheid heeft de plicht om te zorgen voor geld en huisvesting, maar in Nederland zie je dat dat vaak niet wordt waargemaakt."

Hoge schulden of het kwijtraken van je huis leveren volgens Bruning stress op bij ouders, waardoor op alle vlakken problemen kunnen ontstaan. "Door financiële problemen kan de stress zo hoog oplopen dat je als ouder niet meer goed genoeg kunt functioneren. Ouders worden dan soms minder alert, schieten sneller uit hun slof of kunnen onvoldoende toezicht op hun kind houden."

Ingrijpende beslissing

"De wet zegt dat een kind niet zomaar uit huis geplaatst mag worden, maar in de praktijk blijkt dat de regels soms vaag zijn of ruim worden geïnterpreteerd", zegt Bruning. "Het is een van de meest ingrijpende beslissingen die je kunt nemen in het leven van een kind en van een ouder, dus je moet altijd proberen te voorkomen dat kinderen worden weggehaald."

Bruning vertelt dat er voor een uithuisplaatsing sprake moet zijn van een ernstige ontwikkelingsbedreiging van een kind, maar dat daar veel onder valt. "Het kan gaan om ouders die verslaafd zijn aan drugs of alcohol, maar een uithuisplaatsing gebeurt soms ook als Jeugdzorg denkt dat een ouder niet aan hun standaard kan voldoen. Er zit een groot verschil tussen de lichtere en zwaardere gevallen."

'Problemen groter dan voor mogelijk gehouden'

De cijfers van het CBS laten volgens Bruning in ieder geval zien dat er een breed spectrum van problemen speelt binnen de gezinnen die slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire. "Er moet nog beter naar gekeken worden, maar deze cijfers maken wel duidelijk dat deze gezinnen in veel grotere problemen zaten dan we eigenlijk voor mogelijk hadden gehouden."

Bruning zegt dat alle problemen in het huidige jeugdbeleid, zoals lange wachtlijsten en te weinig geld, bepaald niet helpen om deze gezinnen te ondersteunen. "We moeten er alles op inzetten om dat te verbeteren."