Kiesdrempel moet naar minimaal 2 zetels om verdere versplintering in Tweede Kamer te stoppen, vindt een meerderheid

37 partijen hebben dit jaar kans op een zetel in de Kamer, met mogelijk lange discussies, versplintering en een moeilijke formatie tot gevolg. Dat kan je voorkomen met een kiesdrempel. Een meerderheid is voor een kiesdrempel van minimaal 2 zetels.

Uit onderzoek onder ruim 30.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel blijkt dat de meerderheid (60 procent) voorstander is van een kiesdrempel van minimaal 2 zetels. Ook 50PLUS en grotere partijen zoals het CDA en de VVD hebben het geregeld over de kiesdrempel.

Kiesdeler of kiesdrempel

In Nederland mag een partij de Kamer in als de kiesdeler wordt gehaald. Dat is het aantal stemmen gedeeld door 150, het aantal zetels in de Kamer. In andere landen, zoals Duitsland of Turkije, heb je geen kiesdeler maar een kiesdrempel. Dat betekent dat je een vastgesteld percentage van de stemmen nodig hebt voor een zetel in de kamer. Kort gezegd is het dan voor kleine partijen moeilijker om in de Kamer te komen.

In Duitsland is de kiesdrempel bijvoorbeeld 5 procent van alle stemmen en in Turkije zelfs 10 procent. Uit onderzoek van het Opiniepanel blijkt dus dat 60 procent vindt dat er een kiesdrempel moet worden ingevoerd. "De helft daarvan wil 2 of 3 zetels, de andere helft 4 of 5", vertelt Rademaker.

Gevarenzone

In Den Haag wordt er dus ook over een kiesdrempel gesproken en de achterban lijkt te volgen. Rademaker vertelt dat de kiezers van grote partijen massaal voor een kiesdrempel van minimaal 2 zetels zijn. Hoe kleiner de partij, en dus hoe dichterbij de gevarenzone, hoe minder steun van de achterban voor de kiesdrempel.

Als in 2017 bijvoorbeeld een kiesdrempel van 2 of 3 was ingevoerd zouden veel kleine partijen de kamer namelijk niet halen. Er zouden er dan 10 over zijn gebleven. Bij een kiesdrempel van 4 of 5 waren er nog maar 7 partijen tot de kamer toegetreden en was dus de helft van alle partijen afgevallen.

Jeugd kijkt open naar alle partijen

"Ook opvallend is dat uit het onderzoek blijkt dat er onder jongeren tussen de 18 en 35 géén meerderheid voor een kiesdrempel is", vertelt Rademaker. Ruim een derde is voor (36 procent), maar de grootste groep is bij die jongeren tegen (51 procent). "Het zou kunnen komen door het feit dat jongeren vaak nog open naar alle partijen kijken, er is vaak nog geen vastgeroeste partijvoorkeur."

Jonge kiezers stemmen vaker op kleine partijen, blijkt uit onderzoeken. Als de kiesdrempel wordt ingevoerd is het juist voor die kleinere partijen een moeilijke opgave om in de Kamer te komen.

Slecht idee

Volgens politicoloog Tom van der Meer is het tegengeluid van de jongere kiezers terecht. Hij is het dan ook oneens met een kiesdrempel en zegt dat een kiesdrempel kan zorgen voor wantrouwen van het systeem, omdat het een directe aantasting is van de evenredigheid voor de politieke minderheidsgroepen en kleine partijen. En dat terwijl het probleem helemaal niet ligt bij die kleine partijen, zegt hij.

"Er zijn vandaag de dag helemaal niet meer versplinteringen dan vroeger. Het aantal partijen dat maar één zetel heeft is al 25 jaar nul." Van Der Meer draait het om en zegt dat er geen echt grote partijen meer zijn. "Dat is wat het moeilijk maakt om coalities te vormen. Een kiesdrempel lost dat probleem dus niet op." Waar een kiesdrempel wel voor zorgt, is dat er meer stemmen verloren gaan door een slechtere representatie van de minderheden.

Makkelijker debatteren

Het enige positieve waar de kiesdrempel voor kan zorgen is makkelijkere discussies in de Tweede Kamer, zegt Van Der Meer. Maar ook daartegenover valt te zeggen dat al die lange discussies juist voor lief genomen moet worden. Want dan kan iedereen gehoord worden, zegt hij.

Als je het aan Van Der Meer vraagt, zitten er meer haken en ogen aan het invoeren van een kiesdrempel dan het huidige evenredige kiesstelsel in Nederland behouden. "Vooral de nieuwe geluiden krijgen in ons land een kans om in de Tweede Kamer een stem te hebben."