Kan het eigen risico afgeschaft worden voor alle chronisch zieken? 'Dat is echt een politieke vraag'

Een van de grote vraagstukken tijdens de formatie: het eigen risico. De PVV wil er zo snel mogelijk vanaf, maar er worden ook andere opties genoemd. Zoals het alleen voor chronisch zieken afschaffen. We vroegen experts wat de gevolgen kunnen zijn.

In de podcast Spindoctors van Radio 1 ging het er kort over. Politicoloog Julia Wouters kwam met een interessant voorstel: het afschaffen van het eigen risico enkel voor chronisch zieken. "Dat kan en is goed te managen", zei ze.

Mag volgens de wet

En daar heeft ze een punt. Het eigen risico voor een bepaalde groep afschaffen is zeker een optie, laat zorgeconoom Xander Koolman ons weten. "Dat mag nu al in de wet, dus ook voor chronisch zieken."

Maar 'chronisch ziek' is wel een breed begrip. Volgens cijfers van het onderzoeksbureau Nivel heeft 60 procent van de Nederlanders een chronische ziekte. Maar niet al die mensen maken standaard hun eigen risico op aan zorgkosten. Je zou dan dus ook niet voor al die mensen het eigen risico af moeten schaffen, vindt Koolman. "Een deel daarvan maakt niet elk jaar heel veel zorgkosten en zitten dus niet vast aan die 385 euro eigen risico."

Moeilijk te definiëren

Zeggen dat het 'goed te managen' is - zoals Wouters in de podcast deed - is te makkelijk, volgens Martin Buijsen, hoogleraar gezondheidsrecht aan de Erasmus Universiteit. Zo lijkt het hem niet eenvoudig om te definiëren wanneer iemand chronisch ziek is, en wat een chronische ziekte precies is.

"Moet dat een verklaring zijn van een arts? Heb je diabetes, dan is het duidelijk. Je bent voortdurend aangewezen op insuline, bijvoorbeeld. Als je astma hebt, zal het ook wel duidelijk zijn. Maar als je een allergie hebt bijvoorbeeld, waar je alleen in het voorjaar last van hebt, ben je dan chronisch ziek of niet? Dat lijkt mij wel een puntje. Dat zou niet zo eenvoudig te bepalen zijn."

Bekostigen met zorgpremies

Daarbij zou het afschaffen van het eigen risico voor chronisch zieken geld kosten, weet Buijsen. "Omdat de zorg wordt betaald uit zorgpremies, zullen die omhoog moeten gaan. Dat is een gegeven", laat hij weten. "De vraag is: hoe hoog zullen die premies dan stijgen?"

En daar heeft Koolman antwoord op. Hij vertelt dat het afschaffen van het eigen risico voor alleen chronisch zieken rond de 2 miljard euro kost. "Vervolgens moet de zorgpremie voor alle ruim 14 miljoen volwassen Nederlanders met ongeveer 150 euro per jaar omhoog."

Collectief lasten delen

Het eigen risico is bedoeld om een balans te vinden, vertelt Koolman. "Tussen de lasten die we collectief delen, en de kosten die bij de zorggebruiker terechtkomen, die zelf de zorg consumeert." Wanneer het eigen risico voor chronisch zieken wordt afgeschaft, komen er dus meer kosten bij de hele bevolking terecht. "Want dat geld moet wel ergens vandaan komen."

Een verschuiving van de kosten dus. "Of dat gewenst is of niet, dat is echt een politieke vraag", zegt Koolman. Aan het zorggebruik van de groep zou bij deze regeling overigens niets veranderen, zegt de zorgeconoom. "De consumptie van de zorg is er toch wel."