Je kunt als muzikant nog origineel zijn: 'alle' noten zijn al een keer gespeeld, maar alle composities zeker niet

Giel Belen liet in zijn radioprogramma horen dat de nieuwe singel van Gerard Joling wel heel erg op twee andere Nederlandse nummers leek. Volgens Beelen helemaal niet erg, nuanceerde hij dat later: "Alle noten zijn al eens gespeeld." Hoe zit dat?

Een relletje in de Nederlandse muziekwereld dit weekend: Giel Beelen draaide de nieuwe singel van GerardJoling, Los Met Z'n Allen naast Leef van André Hazes Junior en I Will Survive van de Hermes House Band. Joling reageerde woest op de beschuldiging van plagiaat.

Maar 12 noten

Maar volgens Beelen is er niks aan de hand, zo zei hij gisteravond in Shownieuws. "Elke noot is al een keer gespeeld. Elke goeie hit denk je: hé dit heb ik al ergens gehoord, zo werkt het gewoon."

Volgens Emile Wennekes, hoogleraar muziekwetenschappen aan de Universiteit Utrecht heeft Beelen daar wel een punt. "Uiteraard zijn alle noten al wel eens eerder gespeeld, het zijn er in de westerse muziek immers maar twaalf."

Discussie bestaat al eeuwen

Maar volgens Wennekes is dat niet waar het om gaat: "Muziek gaat om samenhang van noten. Bij popmuziek worden doorgaans harmonische structuren, akkoorden, gebruikt die we al kennen van de barok en klassieke muziek. Die werden dus al eeuwen geleden gecomponeerd. Deze discussie bestaat ook eigenlijk al sinds de westerse muziek bestaat."

Om origineel te zijn, zou een uitstapje gemaakt kunnen worden naar het Aziatische of Arabische systeem van muziek. Wennekes: "Daarin zijn hele andere tonen te vinden. Maar ook met ons westerse systeem is dat nog mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan Birds, het songfestivallied van onze eigen Anouk. Die betrad met andere akkoorden een hele andere harmonische wereld."

Geen zorgen

Volgens muziekrecht advocaat Bjorn Schipper hoeft Joling zich ook niet direct zorgen te maken om een plagiaatzaak. Daarvan is sprake als er platgezegd 'gejat' wordt, zonder dat de originele bedenker van de muziek wordt genoemd.

Maar dat leidt zelden tot grote rechtszaken. "Veel wordt al geschikt voordat ze bij de rechter komen, omdat er veel geld mee gemoeid is."

Laten checken

Als je twijfelt als artiest kun je een nummer ook laten checken door een musicoloog, vertelt Schipper. "Die kan goed luisteren en herkennen of er dingen in zitten die erg lijken op iets dat eerder gedaan is. Dat doen we ook als wij beschuldigingen van plagiaat onderzoeken, dan moet je kijken naar 'prior art', in dit geval dus wat er voor de muziek van de Hermes House Band en André Hazes Junior al is gemaakt."

Wennekes maakt zich geen zorgen over de toekomst als het op originaliteit in de muziek aan komt. "Ik geloof niet dat alle composities al gemaakt zijn. En ook in ritme, muziekinstrumenten en zang kun je variëren."