Is online therapie een goed alternatief voor de wachtlijst van de ggz? 'Voor een deel zal het voldoende zijn'

Wachten duurt lang. Vooral als je moet wachten om geholpen te worden met psychische klachten. De wachtlijsten bij de ggz zijn enorm, dus wat kun je zelf doen? Online opties zouden verlichting kunnen bieden.

Afgelopen zomer was de wachttijd voor zowel de basis-ggz als de gespecialiseerde ggz ongeveer 14 weken. Voor sommigen misschien zo voorbij, maar niet als je in een depressie zit of een angststoornis hebt ontwikkeld. Tegenwoordig kun je ook online aan de slag met je mentale gezondheid. Op die manier vermijd je wachttijd of zorg je zelf al voor een begin in je traject.

Psycholoog per beeldscherm

Voor Suze Verstraete (23) was online therapie een welkome oplossing. Ze was depressief en suïcidaal. In haar jeugd zag ze veel psychologen, maar sinds november 2020 heeft ze een andere psycholoog: "Ik heb haar alleen nog nooit in het echt gezien." Ze voert wekelijks online gesprekken en heeft EMDR-therapie online gevolgd.

"Ik zou het zeker aanraden", zegt ze. De comfort van een gesprek vanuit huis geeft haar meer rust om de gesprekken te voeren. "De weg naar de psycholoog met het openbaar vervoer zorgt voor veel paniekscenario's in mijn hoofd. Het is voor mij heel fijn dat ik 's ochtends op kan staan en me geen zorgen hoef te maken wat er onderweg kan gebeuren."

App om van hoogtevrees af te komen

Tara Donker van de VU Amsterdam heeft met haar team een andere vorm van online hulp ontwikkeld: apps waarbij je zelf aan de slag kunt met het behandelen van specifieke fobieën. "Dit is ook voor de wachtlijsten heel belangrijk, want bepaalde fobieën kunnen de kans op angststoornissen of depressies verhogen", vertelt ze. Als deze angsten worden verholpen, is de kans dus kleiner op grotere psychische problemen.

Donker heeft nu drie apps ontwikkeld: tegen hoogtevrees, vliegangst en spinnenfobie. De laatste wordt nog getest op effectiviteit, maar de eerste twee helpen volgens het onderzoek van VU Amsterdam wel degelijk. "We verwachten dat dit een voorbode is voor apps voor meer ernstige psychische stoornissen, zoals depressie en zelfs schizofrenie-symptomen", legt ze uit. Binnenkort wordt gestart met een app tegen depressie.

De oplossing?

"Er zijn meer soorten behandelingen die je op internet kunt volgen", vertelt Donker. Zo zijn er zelfs internet-therapieën tegen zelfmoord. Hier komt dus geen therapeut aan te pas en uit onderzoek blijkt het effectief, laat de bedenker van de app weten.

"Online zorg zal nooit de oplossing worden, maar ik denk dat dit voor een grote groep mensen wel de toegang is tot hulp", zegt Donker. Ze denkt dat het nu de wachtlijsten bij de ggz kan ontlasten, maar of het voor iedereen een oplossing is? "Voor een deel zal het voldoende zijn en voor een deel is er nog behandeling nodig."

'Verschilt per persoon'

"Ik denk niet dat online therapie de norm moet worden. Het verschilt enorm per persoon of het werkt of niet", vertelt de 23-jarige Suze die online therapie volgde. Ze denkt dat het voor sommigen juist goed is om op locatie therapie te volgen: "Het kan ook zijn dat je dusdanig in een depressie zit, dat je bezoek aan de psycholoog je reden is om je te douchen en aan te kleden. Dat haalt je uit die sleur."

De apps tegen specifieke fobieën vindt ze voor zichzelf geen goed idee: "Ik heb last van een spinnenfobie, dus als ik zo'n spin via mijn telefoon zie, gooi ik die gelijk door de kamer. Dat doe ik liever met begeleiding." Dat er geëxperimenteerd wordt met online therapie, vindt ze wel goed en belangrijk. "Het kan schelen in werkdruk voor de ggz en voor mensen zoals ik, die online gesprekken soms juist fijner vinden."

Werkt bij velen

"Online therapie wordt al veel ingezet door al onze instellingen", vertelt woordvoerder Jessica Winkelhorst van de ggz. Ze geeft aan dat het op veel mensen een positief effect heeft. "Maar als iemand acute hulp nodig heeft, dan is er altijd plek. Dan kan je 24/7 terecht", vertelt ze.

Als er een zogeheten aanmeldpauze, dus een wachttijd, geldt kan je volgens haar al wel aan de slag: "In overleg met je behandelaar kan je zoeken naar online zelfhulpprogramma's, die tussentijds enige verlichting kunnen bieden."

Vergoeding

Nog een reden waarom Tara Donker van de VU het idee kreeg om apps te ontwikkelen tegen specifieke fobieën, is omdat deze zorg sinds 2014 niet meer wordt vergoed. Hierdoor stappen mensen minder snel naar een instelling om ervan af te komen. "Deze apps zijn beschikbaar voor iedereen met een smartphone. Bij sommige apps moet je een VR bril-hebben, maar deze zijn goed betaalbaar."

Het is dus slim om te checken welke zorg wel en niet vergoed wordt. Volgens woorvoerder Winkelhorst is de zorg die je bij de gzz krijgt verzekerd in de basisverzekering, maar het Zorginstituut bepaalt wat deze verzekerde zorg inhoudt. "Verzekeraars bieden ook aanvullende verzekeringen aan, waarbij meer ggz-zorg wordt vergoed. Maar dat ligt dus aan de zorgverzekeraar", vult ze aan.