Tv-uitzending EenVandaag 30-06-2017

Er zijn circa 400 foute transportbedrijven in Nederland die zich schuldig maken aan oneerlijke concurrentie. Zij frauderen met rij- en rusttijden, ontduiken wet- en regelgeving en buiten hun personeel uit. Dat stelt de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILenT) in EenVandaag. Volgens de inspectiedienst is er sprake van een “wedloop” tussen transporteurs en toezichthouders en kost het de inspectie de grootste moeite bedrijven in het gareel te houden.

Vorig jaar werden 731 transportbedrijven doorgelicht, blijkt uit cijfers die de ILenT op verzoek van EenVandaag verstrekte. Dat leidde in bijna de helft van de gevallen tot een sanctie: 329 transporteurs werden bestraft met een waarschuwing of een boete. Dat is fors meer dan in 2015 toen 610 onderzoeken tot 269 maatregelen leidden. Ook het aantal fraudegevallen nam fors toe, van 22 in 2015 naar 56 in 2016. Het instrument ‘zware handhaving’, dat wordt ingezet bij een harde kern van "notoir slechte bedrijven”, werd vorig jaar 90 keer ingezet tegenover 53 keer in 2015. Opvallend is dat, terwijl het aantal sancties toenam, het totale boetebedrag juist daalde. Legde de inspectie in 2013 nog voor 4,8 miljoen euro aan boetes op, vorig jaar was dat nog ‘slechts’ 2,8 miljoen euro. De daling wordt volgens de ILenT onder meer veroorzaakt doordat het ministerie het maximale boetebedrag voor kleine transportbedrijven fors heeft verlaagd.

Kat-en-muis-spel

Volgens de inspectie is er sprake van een “kat-en-muis-spel” tussen transporteurs en handhavers. “We lopen steeds achter de feiten aan”, aldus Frank Schouwaert, hoofd handhaving bij de ILenT. “We vinden steeds nieuwere vormen van manipulatie. En als we ergens een vinger achter krijgen, dan is de sector in staat weer nieuwe vormen van manipulatie te vinden.” Vooral tachograaffraude, waarmee de rij- en rusttijdenwet wordt ontdoken, wordt steeds geavanceerder. Zo ontdekte de ILenT onlangs, samen met vrachtwagenfabrikant Scania, manipulatie in de software van de boordcomputer van elf trucks uit Letland. Het kostte experts van de truckbouwer uren om de oorzaak van de fraude te achterhalen.  “Dit is gewoon handel op de zwarte markt. Je moet kennis van zaken hebben en weten waar je naar toe moet om dit in de te laten bouwen”, zegt teamleider Nico de Beurs van de Scania-werkplaats in Amsterdam. "Dit gaat over honderden, duizenden vrachtwagens misschien wel."

Monteurs van Scania en de ILenT vonden in februari in verschillende trucks een extra regelunit. Ook was er een chip vervangen door een aangepaste chip die er identiek uit zag. Het kastje kon geactiveerd worden door de stekker aan te sluiten, één keer het gaspedaal in te trappen, één keer het rempedaal en weer twee keer het gaspedaal. De tachograaf registreert dan dat de chauffeur rust houdt terwijl hij doorrijdt. 

Fraude met chauffeurspassen

Naast ‘sjoemelsoftware’ stuit de inspectie ook op andere manieren om de verplichte rusttijd te ontlopen. Zo wordt er gefraudeerd met persoonlijke chauffeurspassen die de chauffeur nodig heeft om zijn digitale tachograaf te kunnen gebruiken. Deze passen registreren of een chauffeur zich aan de wettelijke rusttijden houdt. Chauffeurs verklaren tegenover EenVandaag dat passen vaak aan elkaar worden doorgegeven. Ook komt het voor dat passen van zieke collega’s worden gebruikt of dat familieleden een pas aanvragen. Kiwa, het instituut dat de passen uitgeeft, erkent dat het huidige systeem fraudegevoelig is. Jaarlijks worden er zo’n tachtig chauffeurspassen wegens misbruik ingetrokken. Kiwa laat weten bezig te zijn met de ontwikkeling van een alternatief. Met behulp van een smartphone en een app zou het dan ‘real time' mogelijk zijn vast te stellen wie er achter het stuur zit, waar de vrachtwagen zich bevindt en of deze ook daadwerkelijk stil staat tijdens een rustpauze.