Initiatiefnemer referendum noemt plannen voor bouw 60.000 woningen in Utrecht ronduit gek: 'Moet je dat willen?'

Om de wooncrisis het hoofd te bieden, wil de stad Utrecht de komende 20 jaar 100.000 nieuwe inwoners huisvesten. Bínnen de huidige stadsgrenzen. Daar is veel verzet tegen.

Jan Korff de Gidts noemt zichzelf 'een aandachtig volger van de lokale Utrechtse politiek'. Toch werd hij naar eigen zeggen totaal verrast door de groeiplannen die afgelopen zomer in de gemeenteraad werden besproken.

'Ronduit gek'

Toen Korff de Gidts de 217 pagina's tellende Ruimtelijke Strategie Utrecht las, viel hij van de ene in de andere verbazing. "Het zijn waanzinnige plannen. Ik zou het het niet megalomaan willen noemen, eerder ronduit gek."

Voor 100.000 nieuwe inwoners tot 2040 moeten er 60.000 woningen worden bijgebouwd, en fors worden geïnvesteerd in nieuwe voorzieningen. Voorzieningen als winkels, openbaar vervoer, sport en cultuur moeten 'binnen 10 minuten afstand' voor iedereen in de buurt zijn.

Referendum

Een kleine meerderheid van de gemeenteraad nam de plannen afgelopen zomer aan. Korff de Gidts zag het met lede ogen aan. Samen met een andere kritisch volger van de Utrechtse politiek, Anna de Zanger, smeedde hij een plan om de plannen alsnog te stoppen.

Met een petitie hoopt het tweetal 10.000 handtekeningen op te halen, voldoende om alle Utrechters zich bij de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar in een referendum uit te laten spreken over de groeiambities van hun stad.

'Groei is een keuze'

"Ons gemeentebestuur doet alsof groei met 100.000 inwoners een vaststaand gegeven is, waar je niets tegen kunt doen", zegt Korff de Gidts. "Maar dat is natuurlijk onzin. Groei is een keuze. En de vraag is: moet je dat willen?"

Wat Korff de Gidts ook stoort: de Utrechters zijn volgens hem amper bij de plannen betrokken. "Wie ik er ook naar vraag: niemand die erover weet. Dat vind ik ridicuul. De hamvraag voor mij is: van wie is de stad? Is die van het gemeentebestuur, van projectontwikkelaars of van de Utrechtse burgers? Ik heb de indruk dat de gemeente meer met bouwers in gesprek is dan met haar eigen inwoners."

'Van wie is de stad?'

De stad wil de groei binnen de huidige stadsgrenzen realiseren. Daarvoor moeten er vijf nieuwe knooppunten ontstaan, waar woningen, kantoren, winkels en andere voorzieningen worden gebouwd.

"We hebben in Utrecht al Hoog Catherijne (winkelcentrum, red.), maar daar moeten er dus nog vijf bij komen", zegt Korff de Gidts. "Elke onderbouwing van die plannen ontbreekt. Wat betekent dit voor de leefbaarheid van de stad? Voor de betaalbaarheid van woningen? Voor het klimaat? Van wie is de stad nu eigenlijk?"

'Openbare ruimte belangrijk'

Hoogleraar stedelijke ontwikkeling Ellen van Bueren van de TU Delft begrijpt de zorgen van sceptici over dit soort plannen wel. "Met deze ambities kun je niet anders dan verdichten: dichter op elkaar bouwen en stapelen. Maar je wil niet dat dat ten koste gaat van de openbare ruimte. Juist de afgelopen anderhalf jaar hebben we ondervonden hoe belangrijk dat voor ons is."

Nadeel van binnenstedelijk bouwen is dat het ingewikkeld en risicovol is, en daardoor ook duurder. Van Bueren: "Voor projectontwikkelaars is het dan vaak ook alleen interessant wanneer ze duurdere woningen kunnen bouwen. Dus de vragen over de betaalbaarheid van de huizen die gebouwd gaan worden zijn wel reëel."

Geen doel op zich

Verantwoordelijk wethouder Klaas Verschuure (D66) wil de plannen niet tegenover EenVandaag toelichten. In de gemeenteraad zeggen de Utrechtse coalitiepartijen GroenLinks en D66 - beide voorstanders - de zorgen te begrijpen.

"De angst dat Utrecht helemaal wordt volgebouwd tot één blok beton begrijp ik, maar het is niet terecht", zegt GroenLinks-gemeenteraadslid Floor de Koning. "Groeien en groter worden is geen doel op zich, maar er is gewoon enorme woningnood. Kortom, we zullen wel móeten bouwen."

Grote woningbehoefte

Met de verwachte bevolkingsgroei zal het aantal Utrechters toenemen van 2.600 naar 3.600 per vierkante kilometer. Toch hoeft dat de leefbaarheid niet nadelig te beïnvloeden, denkt De Koning. "In de populairste wijken van de stad wonen inwoners juist het dichtst op elkaar. Dat zijn hele leefbare wijken en daar staan echt geen grote flats."

Een mogelijk referendum juicht het raadslid alleen maar toe. "Inwoners moeten zich kunnen uitspreken, dus alle ruimte daarvoor." Hoogleraar Van Bueren heeft haar twijfels. "Bij een 'ja' zul je altijd mensen houden die zeggen dat ze nog steeds niet gehoord zijn. En bij een 'nee' gaan de plannen van tafel, terwijl één ding duidelijk is: er is een grote woningbehoefte. Je wil ook niet dat alles dan stilvalt."