Ineens is de inflatie lager door nieuwe rekenmethode CBS, kan dat zomaar? 'Het was heel erg nodig'

Van huurverhogingen tot de plannen op Prinsjesdag: de hoogte van de inflatie speelt een grote rol in de economie. Vanaf vandaag gaat het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) dit inflatiecijfer anders berekenen. "Betere weergave van wat er echt gebeurt."

De prijzen van gas stegen vorig jaar flink. Veel mensen in Nederland merkten daar lang weinig van, omdat zij een vast contract hadden. Maar daar werd geen rekening mee gehouden bij het berekenen van de inflatie door het CBS. Vanaf vandaag houdt de CBS bij het uitrekenen van de inflatie wel rekening met het feit dat sommige mensen een vast contract hebben.

Gaf niet de werkelijkheid weer

"Dit was heel erg nodig", stelt journalist Martin Visser van de Financiële Telegraaf. "Het CBS geeft ook aan dat ze nu de echte energieprijzen die consumenten daadwerkelijk betalen, veel beter in het cijfer hebben verwerkt. Dat er onduidelijkheid is geweest, kunnen we nu niks meer aan doen."

De nieuwe rekenmethode is dan ook absoluut een verbetering, vindt Visser. "We hebben het afgelopen jaar gezien dat het inflatiecijfer niet meer de werkelijkheid weergaf. Dat heeft voor verwarring gezorgd. In de landelijke politiek was er paniek over de extreme inflatiecijfers in het najaar. Maar heel veel consumenten profiteerden nog van vaste energietarieven. In praktijk was de inflatie nog steeds hoog, maar niet zo extreem."

Consument merkt er weinig van

Volgens Visser was de inflatie vorig jaar lager geweest, als het CBS deze nieuwe rekenmethode toen al had gebruikt. "Dan had je gezien dat de hoge energieprijzen geleidelijk bij de Nederlanders terecht kwamen. Nu leken de kosten allemaal heel snel tegelijk te komen."

Maar dat er nu een nieuwe rekenmethode is, merkt de gemiddelde consument weinig van, benadrukt Visser. "Er is nu een betere weergave van wat er echt gebeurt, maar dat betekent niet dat het impact heeft op de prijzen in de supermarkt. Maar als jouw huurbaas bijvoorbeeld het inflatiecijfer hanteert om de huur te verhogen, terwijl het inflatiecijfer zich toch anders heeft ontwikkeld, dan kan ik me voorstellen dat dat achteraf wat zuur is."

Oude cijfer niet herzien

Daarbij geeft het werkgevers een sterkere positie in onderhandelingen met vakbonden. De looneisen van deze bonden is vaak gebaseerd op de inflatie. "Je ziet nu al dat werkgevers zeggen 'nou vakbonden, zing maar toontje lager, want we zien nu al dat de inflatie niet zo hoog was voor als in jullie looneisen staat'", zegt Visser.

"Het CBS heeft er wel bewust voor gekozen om vanaf nu nieuwe cijfers te publiceren en niet oude cijfers te herzien. Daar blijven ze ver vandaan. Als ze dat wel zouden doen, zijn de rapen gaar. Dan gaan alle contracten die gekoppeld waren aan inflatie opnieuw bekeken worden. Dat zou een enorm gedoe worden."

Niet onder politieke druk

Het CBS is volgens Visser onder druk komen te staan door collega-economen en banken, die ook met economische modellen werken. "Die dachten ook: hier klopt iets niet. Die zagen een groot verschil ontstaan tussen de energieprijzen die het CBS naar buiten bracht en de energieprijzen die mensen daadwerkelijk betaalden. Daar komt de discussie vandaan."

"Ik kan me voorstellen dat mensen vragen hebben over de manier van rekenen van het CBS. Maar ze staan niet onder politieke druk. Ze vallen onder het ministerie van Economische Zaken en de organisatie bestaat uit statistische vakmensen die zo'n beslissing maken." Het CBS moet zich daarbij houden aan regels en wetten, en moet verantwoording afleggen aan de Europese organisatie van statistische bureaus Eurostat. Zowel de oude als de nieuwe rekenmethode vallen binnen de normen van Eurostat.