Hoe overtollige stroom wordt omgezet in waterstof in Oosterwolde: 'Kan serieus alternatief zijn voor benzine en diesel'

Taxi's en auto's van de gemeente die rijden op waterstof dat om de hoek wordt gemaakt: in Oosterwolde staat de eerste waterstoffabriek direct naast een enorm zonnepark. Goed voor het dorp én de duurzame energie.

Het gebeurt nog wel eens: lokaal opgewekte stroom die niet wordt gebruikt omdat er op dat moment genoeg van is. De stroom kan worden opgeslagen in grote batterijen, maar in Oosterwolde zetten ze het straks om in waterstof. En dat kan vervolgens weer worden gebruikt als brandstof.

Proef met taxi's

"Wij willen bijdragen aan de verduurzaming", zegt Ale Kort, die een auto- en taxibedrijf runt op een paar minuten afstand van de nieuwe waterstoffabriek.

Binnen de proef waar Kort aan meedoet, is het de bedoeling dat zijn voertuigen over een aantal jaar op waterstof van de fabriek rijden.

Waterstof uit lokale stroom

Joyce van Os van OrangeGas noemt het 'een interessant project'. Het Heerenveense bedrijf levert schone brandstof aan pompstations en wil de waterstof uit het nabijgelegen Oosterwolde gebruiken om haar waterstofpompen mee te bevoorraden.

"Er is vaak discussie over de duurzaamheid en efficiënte van waterstof", vertelt ze, en geeft ook aan waar wat haar betreft de oplossing zit. "Je wil het het liefst produceren uit lokale stroom, dan hoef je dat niet weg te gooien."

Stroom 'weggooien'

Want duurzame opgewekte stroom 'weggooien' gebeurt met enige regelmaat. Dat heeft alles te maken met het overvolle elektriciteitsnetwerk. Nederland heeft grote ambities en wil in 2030 70 procent van de energie duurzaam opwekken. De realiteit is dat in grote delen van het land wind- en zonneparken niet aangesloten kunnen worden.

Op dit moment wachten volgens netbeheerder Alliander bijna 3.000 duurzame projecten op aansluiting. Daarnaast worden wél aangesloten zonneparken en windmolens uitgezet als er op zonnige en winderige dagen meer stroom wordt opgewekt dan verbruikt.

Oplossing voor overbelast netwerk

De proef in Oosterwolde, met een waterstoffabriek direct naast een zonnepark, is uniek in Nederland. Vanwege de problemen met het overbelaste elektriciteitsnetwerk kunnen de ervaringen helpen de energietransitie te versnellen.

Initiatiefnemers netbeheerder Alliander en producent van zonne-energie GroenLeven zeggen in Oosterwolde 'te gaan onderzoeken op welke manier waterstof een rol kan spelen in gebieden waar de capaciteit van het elektriciteitsnet niet voldoende is om grootschalig opgewekte zonne-energie terug te leveren'.

Grote batterijen

Een oplossing voor het opslaan van overtollige energie kan bijvoorbeeld bestaan uit grote batterijen naast zonne- en windparken neerzetten. In Oosterwolde kiezen ze ervoor om met de stroom die overblijft uit het zonnepark waterstofgas te maken. 100 procent duurzaam. Dat gas kan worden opgeslagen in tanks en direct worden gebruikt voor de industrie, vervoer of woningen.

Met deze mogelijke oplossing kan er dan veel meer energie door zonne- en windparken geproduceerd worden, omdat het geen extra belasting voor het netwerk vormt. En door de waterstof in de eigen omgeving in te zetten, wordt het zo effectief mogelijk gebruikt.

Geen Russisch en Gronings gas meer

Volgens wethouder duurzaamheid Fimke Hijlkema van de gemeente Ooststellingerwerf, waar Oosterwolde onder valt, past de proef goed in de duurzaamheidsambities van de gemeente.

"We hebben uitgesproken dat we in 2030 energie- of CO2-neutraal willen zijn. We hebben daar een aantal jaar geleden al op ingezet door zonneparken aan te laten leggen. Op het gebied van duurzaamheid willen wij zo snel mogelijk minder energie gebruiken." Het eigen wagenpark op waterstof laten rijden is daarbij een mogelijkheid.

Gebruiken voor meer dan vervoer

Als het aan de wethouder ligt, wordt de lokaal opgewekte waterstof voor veel meer dan alleen vervoer gebruikt. "Wat zou het mooi zijn als we doorontwikkelen en zorgen dat ons bedrijfsleven rechtstreeks gebruik kan maken van dit waterstofgas en eventueel ook een aansluiting op de woonwijk die achter het bedrijfsterrein ligt."

Gas uit Groningen of Rusland wil de gemeente het liefst niet meer. "Waterstof kan een alternatief zijn voor aardgas, maar er moet nog wel iets ontwikkeld worden waardoor dat mogelijk wordt."

'Proef ook nationaal belangrijk'

Volgens Joyce van Os van OrangeGas is de proef juist ook belangrijk bij de verdere ontwikkeling van waterstof als serieus alternatief voor benzine en diesel. "Ik verwacht dat deze proef succesvol is en het lucratief wordt om van overtollige groene stroom waterstof te maken. Hoe meer je produceert, hoe goedkoper wordt."

OrangeGas heeft nu nog maar drie waterstoftankstations in Nederland, maar verwacht dat dat er snel meer worden. Ook over een pomp in Oosterwolde wordt gesproken.

Groene kilometers

De taxi's en andere auto's van Ale Kort kunnen dan gebruikmaken van die pomp. Hij wil dat al zijn voertuigen over een paar jaar gaan rijden op een mix van de lokale waterstof en elektriciteit, maar zijn plannen om het vervoer in de regio duurzamer te maken gaan verder.

De komst van de waterstoffabriek is daarbij erg belangrijk. "Afgezien dat je de kilometers groener maakt, creëer je meer draagvlak. Het is allemaal zo abstract. Als het het lokaal doet, zie je wat er gebeurt." In de Tweede Kamer wordt op 13 april gedebatteerd over het stimuleren van het opwekken en ontwikkelen van waterstof.