In Chili leidt zwarte sticker op ongezond eten tot minder obesitas, waarom volgt Nederland niet? 'Regering is bang'

Weet jij in de supermarkt in één oogopslag of een product wel of niet gezond is? In Chili hebben ze een manier gevonden om dit meteen duidelijk te maken: een grote zwarte stip op de verpakking. Psycholoog en schrijver Wouter Cornet ziet dat wel zitten.

Stel je voor: op elk ongezond product in de supermarkt - chips, snoep, koek, frisdrank - zit een grote zwarte sticker. Klinkt misschien een beetje gek, maar Chili gebruikt het al een paar jaar om obesitas tegen te gaan. En, dat werkt.

Supermarkt strategisch ingericht

Liep psycholoog en schrijver Wouter Cornet zo'n 8 jaar geleden in de supermarkt, dan gingen er vooral veel pakken koek en zakken chips zijn karretje in. Maar inmiddels is hij 30 kilo afgevallen en gaat hij een stuk bewuster om met zijn voeding. Al wordt het je in de supermarkt niet makkelijk gemaakt, vertelt hij al lopend door de schappen. 80 procent van de producten is namelijk ongezond.

"Vaak kom je natuurlijk eerst binnen op de versafdeling, dat is strategisch. De versafdeling geeft de bezoeker een goed gevoel, en die blijkt dan meer te kopen dan als de winkel anders was ingericht. Het gezonde geweten wordt hier alvast ingelost. En blijkt dat mensen dus ongezonde dingen in gaan kopen", legt hij uit.

Zo ingewikkeld mogelijk

Waar in Chili wordt gewerkt met de zwarte sticker, hebben we in Nederland de Nutri-score: een soort stoplicht dat laat zien hoe (on)gezond een product is. Maar, vertelt Cornet, bedrijven zetten dat er vrijwillig op.

Dat de fabrikant van het pak koekjes dat hij in zijn handen heeft dat niet doet, snapt hij ook wel. "Hier staat het niet op. Maar dit is natuurlijk ook heel ongezond." Daarnaast doen bedrijven er alles aan om de etiketten zo ingewikkeld mogelijk te maken, weet de schrijver. "Kleine lettertjes en onbegrijpelijke termen zodat niemand echt door kan hebben wat voor slechte dingen er allemaal in zitten."

Macht van voedingsindustrie ingeperkt

Cornet is zelf dan ook groot voorstander van de grote zwarte stip van Chili, en schreef er een boek over. "Daar heeft de overheid ingegrepen en de macht van de voedingsindustrie ingeperkt."

Makkelijk was dat niet, weet Cornet. "Guido Girardi was de voorzitter van de Senaat, heeft daar het initiatief genomen en heeft 9 jaar lang moeten strijden, rechtszaak na rechtszaak moeten voeren met de voedingsindustrie om die voedingswet erdoorheen te krijgen." De wet zorgde er dus voor dat voedingsfabrikanten een zwarte sticker moeten plakken op hun ongezonde producten.

Gezondere producten en minder overgewicht

En het effect daarvan was al snel duidelijk. "Binnen een jaar liet de helft van de bevolking zich leiden door de stickers. Er waren 40.000 producten in de Chileense supermarkten met één of meerdere zwarte stickers, een jaar later waren er nog maar 3.000 over. Dus de fabrikanten zijn als een gek aan de slag gegaan om hun producten te verbeteren zodat ze minder stickers hadden."

Dat zorgt er weer voor dat het uiteindelijke doel - namelijk, het verminderen van het aantal mensen met obesitas - gehaald werd. "Uit de meting van 2016 tot 2021 blijkt dat een kwart miljoen minder Chilenen obesitas hadden. Het is dus een win-winsituatie."

'Overheid is bang'

Dat we in Nederland nog geen soortgelijke methode gebruiken, heeft volgens Cornet te maken met geld. "De regering is gewoon bang om grote partijen als McDonald's, die 1 miljard omzet draaien, aan te pakken omdat ze bang zijn dat het ten koste gaat van belastinginkomsten."

Maar zelf denkt hij dat er ook op dat gebied veel winst te behalen valt. "De Universiteit van Maastricht heeft becijferd dat obesitas ons als maatschappij jaarlijks 71 miljard euro kost. Dus uiteindelijk kun je als maatschappij juist heel veel winst behalen door dat soort bedrijven aan te pakken", sluit hij af.