Details over ruzie met Beatrix in biografie Hans van Mierlo zijn 'goed voor de democratie'

In de nieuwe biografie over Hans van Mierlo (D66) staan details over de ruzie die hij in 1994 had met voormalig koning Beatrix. Mag toenmalig koning Beatrix wel geciteerd worden? "Zo kan er in ieder geval na verloop van tijd controle plaatsvinden."

'Een boekestijntje': de term staat voor een ondoordachte uitspraak. VVD-Tweede Kamerlid Boekestijn moest namelijk in 2009 aftreden toen hij sprak over de details van een gesprek met voormalig koningin Beatrix. Nu staan er in een biografie over Hans van Mierlo, geschreven door Hubert Smeets, dagboekfragmenten waarin de koningin wordt gequote. Deskundigen zeggen dat dat nu geen probleem is en misschien zelfs wel goed. Het is dan ook lang geleden en daarom anders dan de situatie van Boekestijn destijds.

Vals

In de zomer van 1994 schreef Van Mierlo namelijk over een ruzie die hij had met haar. Van Mierlo wilde in 1994 een kabinet zonder het CDA, maar koningin Beatrix vroeg zich af of dat wel verstandig is, weet de Volkskrant al over de biografie die morgen verschijnt.

Die paleisruzie zou anderhalf uur hebben geduurd. In een ander gesprek zou de koningin ook 'vals' zijn geworden volgens Van Mierlo en zou ze hebben gezegd dat mensen zich aan Van Mierlo ergerden.

Voor 'zittende' politici misdrijf

Van politici onder ambt, zoals Boekestijn dus destijds, wordt geëist dat ze zich aan het beginsel van onschendbaarheid houden. De koningin is onschendbaar en de minister is verantwoordelijk.

Als zittende politici dat niet doen, wanneer er bijvoorbeeld toch vertrouwelijke stukken of details van gesprekken met het staatshoofd naar buiten worden gebracht, wordt het ambtsgeheim geschonden. "Dan pleeg je een misdrijf." zegt Paul Bovend'Eert, hoogleraar staatsrecht aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Dagboek

Maar een citaat van een ruzie met de koningin in het dagboek van Van Mierlo behoort niet tot die categorie. Een dagboek is namelijk een vertrouwelijk stuk. "Daarom heeft Van Mierlo door destijds die informatie op te schrijven, dus niets openbaar gemaakt", zegt Paul Bovend'Eert. Daarbij komt dat het jaren geleden is en er dan minder streng met onschendbaarheid wordt omgesprongen.

Ook staatsrechtdeskundige Peter Rehwinkel denkt niet dat Van Mierlo destijds of de schrijver van de nieuwe biografie Hubert Smeets iets fout heeft gedaan door die fragmenten te publiceren. "Beatrix zit niet meer op de troon, het is lang geleden en Van Mierlo heeft het niet bewust naar buiten gebracht."

Verjaringstermijn

Het is ook niet zo vreemd dat er in de loop van de tijd persoonlijke gesprekken uitlekken, zegt Bovend'Eert. "Daar kun je ook weinig bezwaar tegen maken." Volgens Rehwinkel is het zelfs iets waar voormalig koningin Beatrix al gewend aan is. "Ze zal het misschien niet leuk vinden, maar het gebeurt vaker. Het is hetzelfde als de archieven van de ministerraad die na zoveel jaar bekend worden."

Bovendien is Van Bovend'Eert van mening dat wat schrijver Smeets gedaan heeft goed is voor de democratie. "Het is op termijn juist voordelig voor het functioneren van de democratie als informatie wordt vrij gegeven. Want een democratie moet toch open zijn, maar vertrouwelijke gesprekken zijn er ook. Als stukken dan later openbaar worden kan er toch na verloop van tijd controle plaats vinden."