De Netflix-verfilming van het boek De Brief voor de Koning is de kroon op het werk van schrijfster Tonke Dragt. Het zou zomaar het bekendste Nederlandse jeugdboek ter wereld kunnen worden. "Ik kon het pas geloven toen ik het in de krant las", zegt ze.
Eigenlijk geeft ze geen interviews meer, op een enkel telefonisch interview na. 'Normaal ontvangt ze niemand', laat de uitgever weten. Maar voor EenVandaag maakt de 88-jarige kinderboekenschrijver Tonke Dragt een uitzondering. Met één restrictie: ze wil niet herkenbaar in beeld. Sinds kort woont ze in een appartement naast een verzorgingstehuis. Ze oogt broos en komt niet vaak meer buiten. Dat ze niet in beeld wil komen is begrijpelijk. Ze is erg ziek geweest en haar gebit is slecht.
Eerste Nederlandse boek dat Netflix verfilmt
De Brief voor de Koning is het eerste Nederlandse boek dat door Netflix wordt vertaald naar een serie. Hiermee komt het boek onder de aandacht van 125 miljoen Netflix-abonnees in 190 landen. In Nederland is het boek overbekend. Het is het tweede boek van Dragt, en verschijnt in 1962. Generaties groeiden ermee op, maakten kennis met de denkbeeldige landen Unauwen en Dagonaut en leefden mee met de avonturen van hoofdpersoon Tiuri, een gewone jongen die volgens Tonke telkens "in de nesten komt." Miljoenen kinderen en volwassenen over de hele wereld hebben De Brief voor de Koning gelezen. Het is in 25 talen vertaald. Het is het eerste Nederlandse boek dat Netflix verfilmt tot een eigen serie. Met een verspreiding onder de 125 miljoen Netflix-abonnees in 190 landen zou De brief voor de Koning gemakkelijk het bekendste Nederlandse boek ter wereld kunnen worden.
'Wij waren buitenbeentjes'
Het gesprek gaat al snel over 'De Brief', over de hoofdpersonen Tiuri en Piak, natuurlijk over Netflix, maar zeker ook over Tonke zelf. Ze vertelt dat het verhaal van De Brief voor de Koning gaat over trouw, vriendschap en eenzaamheid en benadrukt dat heel veel aspecten in het leven gekenmerkt worden door eenzaamheid. "Opdrachten zijn eenzaam. Tiuri is verantwoordelijk voor de brief. Creativiteit is eenzaam. Een verhaal schrijven is eenzaam. Verliefd zijn is ook eenzaam. Ontrouw is eenzaam. Je blijft altijd zelf verantwoordelijk voor je eigen daden."
Tonke weet waar ze het over heeft. Haar jeugd was idyllisch, speelde zich af in Nederlands Indië in de sprookjesachtige sfeer van de oude koloniale tijd. Tot de oorlog uitbrak. In het kamp ontdekte Tonke haar talent. "Ik hield zieke kinderen bezig met mijn verhalen; over de eenzame reiziger die verdwaalt op de vlakte, ik verzon maar wat. Maar ik merkte dat de kinderen luisterden naar mijn verhalen."
Na de oorlog vertrokken ze naar Nederland, en vestigde het gezin zich in Dordrecht. Ook daar bleef die eenzaamheid een rol spelen. "Daar waren wij buitenbeentjes. Wij waren die gekke mensen uit Indië. Alle bruggen rondom Dordrecht waren vernield, het was een soort eiland, 'een zwarte-kousen-kerk- eiland'." Pas toen ze naar Den Haag vertrok "Daar waren heel veel mensen uit Indië", vond ze haar draai in Nederland.
'Ik vond Tiuri helemaal geen goede naam'
Ze studeerde aan de Academie voor Beeldende Kunst, ging les geven en wist alleen door verhalen te vertellen de kinderen stil te krijgen. In de avonduren schreef ze die op, en zo ontstonden haar eerste boeken. Haar exotische stijl viel op. "Jij bent niet in Nederland geboren", zegt de bekende schrijfster Miep Diekmann, die haar ontdekte een aanbeval bij uitgeverij Leopold. "De natuur en die sprookjesachtige sfeer komen uit jouw jeugd."
Het was misschien wel die sfeerrijke beeldtaal waardoor haar verhalen Nederland overstegen, waardoor Tonke ook in het buitenland een groot lezerspubliek aansprak. Haar benadering leek op die van bekende buitenlandse schrijvers. Net als Tolkien deed in zijn boeken De Hobbit en In de Ban van de Ring, ontwierp ook Tonke in háár boeken haar eigen talen en landschappen. Het land Dagonaut was 'Dag en Nacht' en Evielan was 'Evil Land'. Van alle ridders in het boek maakte ze uitgebreide stambomen en van Tiuri wist ze wanneer hij jarig was. Ook de namen sproten voort uit haar brein, soms zelfs ongewild: "Ik vond Tiuri helemaal geen goede naam, maar hij wou zo heten."
Geschiedschrijver in haar eigen verhaal
Net als Tolkien gebruikte ze ook landkaarten als basis. Sterker nog, bij Tonke Dragt gold dit vaak als startpunt. Ze begon De Brief voor de Koning met het tekenen van een kaart; ze tekende denkbeeldige landen, rivieren en de bergen zette ze heel zorgvuldig met behulp van een passer op papier. Daarmee werd ze geschiedschrijver van haar eigen verhaal. "In het vervolg op De Brief aan de Koning, 'Het Wilde Woud', wil ik Tiuri in één dag naar een kasteel laten rijden. Maar dat kon helemaal niet! Ja, dan moet je je houden aan je eigen kaart. Dat is een uitdaging, maar ook erg leuk hoor."
Een Engelstalig publiek wist ze ondanks haar internationale succes niet te bereiken met De Brief voor de Koning. De Engelstalige versie van het boek kwam pas in 2013 uit. Tonke is daar eigenlijk een beetje gepikeerd over. "Het boek was overal vertaald, behalve in Engeland, terwijl ik me erg thuis voel in de Engelse literatuur. Belachelijk. In Duitsland heeft De Brief voor de Koning belangrijke prijzen gewonnen. Maar ze zeiden altijd: 'in Groot-Brittannië hebben we al genoeg fantasieboeken'. Ik heb uiteindelijk een uitstekende vertaler gekregen. Toen werd het in Engeland ook een groot succes."
'Ik kon het pas geloven toen ik het in de krant las'
Met de serie op Netflix lijkt ze nu definitief de Engelssprekende markt te veroveren, met een potentieel bereik van 450 miljoen mensen. "Ik kon het pas geloven toen ik het in de krant las" zegt Tonke licht ontdaan.
Het was te danken aan producent Paul Trijbits. die in het verleden al werkte met sterren als Tom Hanks en Emma Thompson, dat het verhaal onder de aandacht van Netflix werd gebracht. Trijbits, die het boek in zijn jeugd 'misschien wel 30 keer had gelezen' ontwikkelde met scenarioschrijver Will Davies, bekend van onder meer 'How to train a dragon' en de Shrek-spinn off 'Puss in boots' een scenario en ging hiermee naar Netflix. Daar waren ze juist op zoek naar ideeën voor nieuwe Netflix Originals en Family Orientated Drama. Het bleek het juiste plan op het juiste moment. In "The Room", waar de grote beslissingen worden genomen, zeiden ze direct 'ja' op het plan. En met een 'hoeveel heb je nodig' konden Trijbits en Davies aan de slag.
'Ik ben erg benieuwd naar de serie'
Trijbits benaderde de schrijfster en betrok haar in het proces. "Als ik twintig jaar jonger was geweest had ik me er meer mee bemoeid. Ik heb vele gesprekken gehad met Paul. We hebben het over de personages gehad. Paul wilde het meisje en het paard een grotere rol geven in de serie. Dat vond ik goed. En ik begrijp dat elke aflevering moet eindigen met een cliffhanger. Zo schrijf ik mijn boeken ook. In het boek reist Tiuri veel alleen. Maar Paul zegt dat film handeling is en dat er dialogen moeten zijn. Dat begrijp ik, dus ik heb dat maar losgelaten."
De opnames gingen in het najaar van 2018 van start in Nieuw Zeeland en worden in het voorjaar van 2019 voortgezet in de Tsjechische stad hoofdstad Praag. De serie moet in 2020 als Netflix Original op het kanaal verschijnen onder de titel The Letter for the King. De hoogbejaarde Tonke hoopt het allemaal nog mee te maken: "Ik ben erg benieuwd naar de serie. Ik wil zeker blijven leven tot 2020 om de serie nog te kunnen zien."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.