Hormoontherapie bij overgangsklachten ook op latere leeftijd zinvol, maar niet voor iedereen nodig

Opvliegers, slecht slapen en 's nachts zweten. Bij overgangsklachten kiezen steeds meer vrouwen voor hormoonbehandelingen. Dat dat op latere leeftijd geen nut heeft, is niet waar. Maar dat betekent niet dat we er massaal aan moeten.

Tabletten, sprays, pleisters en gels met extra hormonen om klachten door de overgang tegen te gaan. Hormoontherapie is er in verschillende vormen en wordt steeds populairder. Deskundigen zetten daar nu vraagtekens bij: door social media denken sommige vrouwen de hormonen echt nodig te hebben, terwijl dat niet per se het geval is.

'Geen nut boven de 60'

Toch kan hormoontherapie ook op latere leeftijd veel baat hebben. Gynaecoloog Dorenda van Dijken zegt dat vrouwen van boven de 60, die last hebben van overgangsklachten, geen baat hebben bij hormoontherapie, omdat 'de receptoren (eiwitten in de cellen die signalen van stoffen doorgeven, red.) er niets meer mee doen'.

Maar dat vrouwen ouder dan 60 niets aan hormonen zouden hebben, klopt niet helemaal.

Verschil tussen menopauze en de overgang

Eveline Bakker van Vuurvrouw, de belangenorganisatie voor vrouwen in de overgang, legt uit wat we precies verstaan onder de overgang: "De overgang is de periode waarin je hormonale huishouding verandert. Die periode start eigenlijk vaak bij vrouwen al begin 40 en kan doorlopen tot later in de 50. En in die periode kunnen vrouwen dus last hebben van overgangsklachten."

Dat is dus anders dan de menopauze. Dat is 'het moment van de laatste menstruatie, dus als de menstruatie stopt'. Bij vrouwen in Nederland is dit gemiddeld rond de 51 jaar. Rondom die menopauze kunnen vrouwen ook klachten ervaren.

Klachten na de overgang

Klachten tijdens de overgang, komen vaak voor. "Gemiddeld heeft 80 procent last van klachten. En van die groep van 80 procent, heeft nog eens een keer meer dan 30 procent ernstige klachten. En dat zijn echt wel klachten waarvoor je behandeld zou kunnen worden", vertelt Bakker. Dan kun je dus kiezen voor een hormoonbehandeling.

Maar ook als je al uit de overgang bent, kun je nog steeds klachten hebben. Er is best een grote groep van boven de 60 die dat heeft, zegt Bakker. Maar: "Dan is het belangrijk om te kijken of die klachten nog steeds overgangsklachten zijn die komen door de wisseling van hormonen." Je zou volgens haar breder moeten kijken. "Het kan ook zijn dat er andere oorzaken zijn, bijvoorbeeld een hoge bloeddruk of medicijngebruik, waardoor je langer opvliegers houdt."

Nadelen bij hormoonbehandeling

De receptoren van een oudere vrouw doen het volgens internist-endocrinoloog Sebastiaan Neggers van het Erasmus MC net zo goed als bij jongere vrouwen. Het klopt dus niet dat de receptoren dan niets meer doen met de hormonen.

Hij vertelt dat er door zijn collega's steeds vaker hormonen worden gegeven aan vrouwen boven de 50 en 60 jaar, als er echt 'invaliderende' klachten zijn.

Botontkalking

Daarbij vertelt Neggers dat vrouwelijke hormonen op latere leeftijd ook voor andere zaken worden voorgeschreven, zoals botontkalking.

"Als je geen vrouwelijke hormonen meer hebt na of gedurende de overgang, dan heb je een hoger risico op botontkalking en dat kan je deels tegengaan door het vrouwelijke hormoon te geven." Daarvoor zijn dus andere hormoontherapieën, waarbij de hormonen ook opgepakt worden door de receptoren.

Niet te lang

Bakker merkt ook dat hormoonbehandelingen in opmars zijn: "We hebben een grote online groep en ook een community op onze website. 5 of 10 jaar geleden werd hormoontherapie nog heel weinig voorgeschreven in Nederland. We liepen daarin wat achter op andere Europese landen. Maar langzamerhand is het, door er veel over te praten, in opmars."

Zelf is ze erg enthousiast over hormoontherapie bij overgangsklachten. "Het is een heel effectief middel en het kan ook veilig gebruikt worden." Maar je moet het wel met 'gezond verstand' doen. Zo moet je het niet te lang gebruiken, vindt ze. "We zien dat vrouwen steeds vaker in andere groepen op internet het advies krijgen om steeds langer en meer te gebruiken. We merken dat het nu wat doorslaat naar de andere kant."