Hoogste ziekteverzuim in 20 jaar, op deze kinderdagopvang in Den Haag merken ze het ook

Het ziekteverzuim lag in het vierde kwartaal van 2022 opnieuw hoger dan een jaar eerder, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. Bijna net zo hoog als in het recordjaar 2000. En daar hebben ze ook last van op de kinderdagverblijven.

"Ziekteverzuim vertoont een seizoenspatroon", legt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) uit. "In het eerste en het vierde kwartaal van een jaar ligt het verzuim altijd hoger dan in het voorjaar en de zomer. Dat komt door alle virussen die in de wintermaanden rondgaan."

Stijgt al sinds 2016

"We vergelijken daarom de cijfers met dezelfde periode in voorgaande jaren", vervolgt de hoofdeconoom. "En als we dat bekijken, dan zie je dat het ziekteverzuim sinds 2016 gestaag stijgt."

Het percentage dat het CBS gebruikt heeft betrekking op het totaal aantal dagen dat iemand normaal gesproken zou werken. "Het gemiddelde verzuimpercentage ligt nu bij 5,6 procent. Dat betekent dat van elke 1000 dagen die iemand moet werken 56 zijn verzuimd vanwege ziekte."

'Domino-effect'

In veel vitale sectoren komt het hoge ziekteverzuim bovenop de personeelskrapte waarmee bedrijven al kampen. In het onderwijs, bij de overheid of in de industriële sector: overal geldt dat elke extra zieke er een te veel is vanwege de krappe bezetting. De zorg- en welzijnssector spant de kroon, met een ziekteverzuim van gemiddeld 8 procent.

"We zien in onze cijfers ook dat burn-out klachten, emotionele belasting en stress toenemen", zegt Van Mulligen. "Er kan een domino-effect ontstaan: meer mensen vallen uit, waardoor anderen nog meer op hun bordje krijgen, en vervolgens ook uitvallen."

Wachten op je nieuwe keuken

"Je kunt dit niet zomaar met wetgeving oplossen", vervolgt de econoom. "In 2000 hielp dat wel. Nieuwe wetten zorgden toen voor betere bescherming van werknemers. Maar nu zou wetgeving het probleem niet verhelpen."

Toch moet er iets gebeuren: oplopend ziekteverzuim naast de personeelskrapte zorgt ook bij iedereen thuis voor problemen. "Het wordt heel concreet: niemand wil graag anderhalf jaar wachten op een nieuwe keuken, of geen kopje koffie kunnen bestellen omdat er geen obers zijn."

Kinderopvang nog hoger verzuim

In de kinderopvang ligt het verzuimpercentage zelfs nog iets hoger dan het gemiddelde, namelijk bij 8,3 procent in het vierde kwartaal van 2022. Dat is bijna 1 procent hoger dan in dezelfde periode een jaar eerder. Kinderdagverblijven hebben hun handen vol om alle roosters rond te krijgen en niet noodgedwongen de deuren dicht te moeten houden.

"Dat zet best druk op de organisatie", zegt Sandra de Leeuw van Kinderopvang 2Samen in Den Haag. "Met name natuurlijk op de pedagogische medewerkers van de groep. Als iemand zich ziek meldt, moet er snel geschakeld worden. Inmiddels zijn onze managers er heel gedreven in om dat te doen."

Meer samenwerken

De Leeuw wil goede zorg kunnen blijven leveren voor de kinderen, en wil dat er voldoende aandacht voor ze blijft. "Je moet dus elke keer die afweging maken of het haalbaar is om open te blijven. Want als er te veel zieken zijn, dan moet er een afdeling dicht. En soms moeten we sluiten", zegt ze.

"Ik geloof echt wel dat we nog veel meer samen kunnen doen met het onderwijs", vervolgt ze. "Het is heel versnipperd nu. We hebben voorschoolse opvang, we hebben de tussenschoolse opvang." De Leeuw stelt voor om al die professionals meer samen te laten werken.

Hogere pensioenleeftijd

Volgens hoofdeconoom Van Mulligen zijn er een aantal opties om iets aan de tekorten te doen: "We zijn wereldkampioen deeltijdwerken, meer uren werken zou iets van de druk van de ketel kunnen halen. Maar dezelfde werknemers hebben ook andere belangrijke taken, zoals mantelzorgen."

"Een andere mogelijkheid is de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen", zegt hij. "Maar daar is veel weerstand tegen, net zoals bij meer arbeidsmigratie."

Automatisering van werk

Wat dan als derde optie overblijft is automatisering, stelt de econoom. "Dat hebben we in Nederland laten liggen in de afgelopen 10 tot 15 jaar. Arbeid was goedkoop in Nederland en dat heeft bedrijven lui gemaakt. Als je extra werknemers nodig hebt, trek je een blik flexwerkers open, zo was de gedachte."

Nu de lonen omhoog gaan kan dat als stimulans dienen voor meer automatisering, denkt hij. "In de landbouw en de industriële sector is dat allang gebeurd. Maar andere sectoren zoals de zorg lopen achter. Niet alles is te automatiseren uiteraard, maar er valt nog wat te winnen."