Hoe Wereldhuis Den Haag groeiend aantal ongedocumenteerden helpt na stopzetting bed-bad-broodregeling

Toen in Den Haag 4 jaar geleden de financiering voor de opvang van ongedocumenteerde mensen werd stopgezet, schaalde het Wereldhuis op. "Jaarlijks ontvangen wij 1.400 mensen en dat is nog maar het topje van de ijsberg."

Elke ochtend om 10 uur openen de deuren van het Wereldhuis in Den Haag, een plek voor en door ongedocumenteerde mensen.

'Plek om op adem te komen'

"Het gaat om mensen in Den Haag die zich in principe zonder papieren weten te redden. Die hier wonen en werken. Maar op het moment dat er iets niet goed gaat, als ze medische problemen krijgen of hun baan kwijtraken, komen ze hier", vertelt directeur Derk Stegeman van Stek, de stichting achter het Wereldhuis.

In het Wereldhuis kunnen mensen naar een juridisch of medisch spreekuur. En ze kunnen elkaar ontmoeten. "Het is een een plek waar ze op adem kunnen komen. Waar ze het gevoel hebben dat ze menswaardig behandeld worden", zegt Stegeman. Jaarlijks ontvangt het Wereldhuis ongeveer 1.400 mensen zonder papieren. "Het topje van de ijsberg."

Bed-bad-broodregeling gestopt

Net als in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Groningen en Eindhoven gold in Den Haag tot 2020 de zogenoemde Landelijke Vreemdelingenvoorziening (LVV), ook wel de bed-bad-broodregeling. Met overheidsfinanciering werden zo'n veertig tot vijftig ongedocumenteerden voorzien van bed, bad en brood.

Met het stoppen van de regeling 4 jaar geleden hoopte Den Haag dat mensen naar Rotterdam zouden gaan, waar de regeling nog wel van kracht was. Maar dat gebeurde volgens Stegeman niet.

Na 6 maanden weer op straat

"Mensen zijn heel lokaal gebonden. Vanwege hun werk bijvoorbeeld, of omdat ze de reis niet kunnen betalen. Ze weten daarnaast dat ze in Rotterdam weinig kans maken om toegelaten te worden. Daarvoor zijn die voorzieningen te klein", zegt Stegeman.

"En als ze wel toegelaten worden, worden ze er 6 maanden later vaak weer uitgegooid en staan ze op straat."

'Opvang is dure tak van sport'

Het Wereldhuis verzorgt in principe geen 'bed en bad'. Stegeman: "We zijn geen opvangorganisatie. We hebben wel opvangplekken, maar die zijn voor de ergste gevallen, zoals moeders met kinderen die echt nergens meer terechtkunnen."

Dat wordt betaald met fondsengeld en bijdragen van de Haagse Kerken en de Protestantse Kerk in Nederland. "Opvang is een hele dure tak van sport", zegt Stegeman. "Als je dat als particuliere organisatie wil doen, loop je daar financieel snel op leeg. Zonder steun van de gemeente is dat heel moeilijk."

'Het gaat om mensenrechten'

De nachtopvang die de Haagse christelijke organisatie De Stek kan bieden, is volgens Stegeman niet genoeg. "Juist daarom was er de bed-bad-broodregeling. Onze overheden zijn verplicht om mensen zo op te vangen dat ze niet in een situatie van armoede terechtkomen", benadrukt de directeur.

"Dat vindt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en dat vindt ook de Europese Commissie voor Sociale Rechten. Dus we hebben daar als land een verantwoordelijkheid in. Het gaat om mensenrechten."

'Wassen neus'

Toch verrast het Stegeman niet dat minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber de bed-bad-broodregeling inmiddels voor alle gemeenten heeft stopgezet. "Dat is wat haar voorgangers ook wilden. Maar de ervaring leert dat wanneer je serieus werk van terugkeer naar het land van herkomst wilt maken, je dat niet kunt doen vanaf de straat."

"Mensen gaan pas echt nadenken over terugkeer als ze serieus perspectief kunnen ontwikkelen. En dat moeten ze doen vanuit een levenssituatie die een bepaalde rust biedt. Daarnaast zijn er een heleboel mensen die niet terug kunnen omdat hun landen van herkomst hen niet meer willen toelaten." De bed-bad-broodvoorziening dicht doen en zeggen dat de mensen worden teruggestuurd noemt Stegeman 'een wassen neus'.

'Overlast moeilijk te meten'

Wethouders van gemeenten waar vanaf volgend jaar de opvang van ongedocumenteerde mensen stopt, zijn bang voor overlast. Stegeman vindt het moeilijk om te zeggen of de overlast in Den Haag na het stoppen van de regeling erger is geworden.

"Daarvoor was de plek die Den Haag had erg klein. Er werden slechts zestig mensen opgevangen. Dus dat is niet zo makkelijk te meten. Maar als er in Amsterdam 600 mensen op straat komen te staan, heeft dat serieuze impact. Die zijn echt niet na een week terug in hun land van herkomst. Dat is niet reëel."