Hoe nu verder in de formatie na het eindverslag van informateur Plasterk? 'Ogen zijn gericht op de VVD'

Informateur Ronald Plasterk vindt dat in de volgende fase van de kabinetsformatie gekeken moet worden naar wat voor soort kabinet er moet komen. Dat heeft te maken met de opstelling van Pieter Omtzigt van NSC, die niet met de PVV in een kabinet wil.

Plasterk schrijft dat in zijn eindverslag, dat vandaag verscheen. Hij baseerde dat op gesprekken met de PVV, VVD, NSC en BBB die hij sinds begin december voerde. Plasterk ziet nog steeds mogelijkheden voor deze vier partijen om het inhoudelijk eens te worden. Hoe zit dat? Politiek commentator Joost Vullings geeft duiding.

1. Wat adviseert Plasterk in zijn eindverslag?

"Volgens Plasterk zijn er genoeg inhoudelijke overeenkomsten tussen de PVV, VVD, NSC en BBB. Hij sluit niet uit dat ze op de een of andere manier nog gaan samenwerken, ondanks dat Omtzigt vorige week de gesprekken staakte."

"Over wat voor soort kabinet er moet komen, moet nu doorgepraat worden, zegt Plasterk. Er moet volgens hem een nieuwe formatieronde komen, onder leiding van een nieuwe informateur."

2. Verrast het eindverslag jou?

"Ik vind eigenlijk dat we nu wekenlang voor de gek zijn gehouden. Het is tijdverspilling", zegt Vullings. "Dit proces heeft wekenlang geduurd, terwijl het eigenlijk al stuk was."

"Want hoe we omgaan met de Grondwet en de rechtsstaat - een heikel punt in deze formatie - is op 9 januari opgesteld in zeven punten. NSC was het ook eens met die punten, maar de partij wilde toch niet in een meerderheidskabinet met de PVV."

"De NSC-fractie wil gewoon niet met de PVV in een kabinet, daarvoor vinden ze die partij te heftig. Maar over in welke vorm er dan een kabinet kan komen, staat niks in deze brief. En dat was ook niet de opdracht aan Plasterk. Dus eigenlijk was de opdracht aan Plasterk gewoon heel krom."

3. Hoe gaan PVV, VVD, NSC en BBB met het verslag om?

"NSC zit in een hele lastige positie sinds de VVD heeft gezegd: wij willen een minderheidskabinet gedogen. Want de rol van gedoogsteuner wil NSC eigenlijk zelf: een minderheidskabinet met PVV, VVD en BBB, met gedoogsteun van NSC."

PVV, VVD en BBB moeten nu met elkaar gaan praten over een minderheidskabinet, zet Omtzigt. "En dat hangt dus samen met wat de VVD nu gaat doen."

4. Hoe staan de linkse partijen er nu in?

"Linkse partijen houden een beetje de kaarten tegen de borst", zegt Vullings. "Maar zo gaat dat ook in een formatie."

"Een rechts meerderheidskabinet is nu mislukt. Als een minderheidskabinet of een extraparlementair kabinet ook faalt, dan is het woord aan links. Linkse partijen zeggen nu dat ze daar pas over gaan nadenken als ook echt alle opties zijn afgevallen, omdat ze ook zeggen: de rechtse partijen hebben de verkiezingen gewonnen."

5. Wat is nu de volgende stap in het formatieproces?

"Woensdag is er een debat in de Tweede Kamer over het eindverslag van Plasterk. En het is dus heel goed kijken naar wat de VVD gaat doen. Gaan zij in zo'n minderheidskabinet stappen? Als dat zo is, dan ben je weer een stap verder in het proces."