Hoe meer prikken, hoe meer kans op 'nieuwe' bijwerkingen: 'Niet gek dat zeldzame bijeffecten nu aan het licht komen'

Hadden we eerst al de heisa met het AstraZeneca-vaccin, stopt de VS nu ook tijdelijk het prikken met het Janssen-vaccin. Bijwerkingen zijn ineens veel in het nieuws. Toch is dat niet zo gek, zegt Agnes Kant van bijwerkingencentrum Lareb.

Trombose in combinatie met een laag aantal bloedplaatjes is meerdere keren gemeld als bijwerking van het AstraZeneca-vaccin. Nu wordt het dus ook genoemd na een prik met het Janssen-vaccin. "Tot nu toe zijn het zeldzame bijwerkingen, maar wij blijven altijd alert op het onverwachte", zegt directeur Agnes Kant. Door de trombose-bijwerking wordt in Denemarken AstraZeneca helemaal niet meer gegeven. Fabrikant Janssen wil zelf extra onderzoek.

Bijwerkingen in het nieuws

Dat 'nieuwe' bijwerkingen aan het licht komen die niet veel voorkomen is niet heel gek, zegt Kant. "Dat komt door de grootschaligheid van het prikken." Het laat juist zien dat het systeem werkt, zegt Kant over het doel van het bijwerkingencentrum. "Bij alle nieuwe geneesmiddelen zie je weinig voorkomende bijwerkingen pas als het grootschalig wordt ingezet. Dat is ook waarom wij bestaan. Dat ontdekken van zeldzame bijwerkingen gebeurt nu snel, en dat is dus niet gek. Het melden is ook hartstikke goed."

Toch betekent dat niet dat elke melding meteen wereldnieuws is. "We hebben hier te maken met een weinig voorkomende bijwerking, maar wel een zeldzame. Dus letten we goed op", zegt Kant over de gevallen van trombose. "Al liggen bijwerkingen nu natuurlijk wel onder een vergroot glas."

EMA en De Jonge verschillen

Ook Nederland prikt nog even niet met Janssen, zo vertelde demissionair minister Hugo de Jonge. Hij volgt daarmee de uitspraak van de farmaceut, die zelf eerst extra onderzoek wil doen. Toch zegt het Europees Medicijnagentschap (EMA) vandaag opnieuw dat de voordelen van het coronavaccin zwaarder wegen dan de risico's. Kant heeft zelf geen mening over EMA of de keuze van Hugo de Jonge, zegt ze. "En dat is ook heel belangrijk. Onze focus ligt op de bijwerkingen."

Meer informatie over bij wie de bijwerking precies voorkomt is nodig, zegt ze. "Laat ik voorop stellen dat het gaat om een ernstige bijwerking', zegt Kant. "Maar we weten nog niet hoe vaak het voorkomt. We weten dat het vaker voorkomt bij vrouwen onder de 60, maar we weten niet wie die vrouwen zijn. We weten nog niet alles wat we willen weten."

'Niet veelvoorkomend'

Wat is nu dan wijsheid? Bij bijwerkingen weeg je altijd het middel af tegen het doel. "Zo zijn er medicijnen tegen vormen van kanker, die hele ernstige bijwerkingen hebben. Of zoals we al eerder hebben gehoord: trombose kan ook een bijwerking zijn van de anticonceptiepil." Het gaat altijd om een afweging tussen de bijwerking en de ziekte die het vaccin bestrijdt. "We weten dat corona een heel naar iets is dat veel slachtoffers maakt. Maar andere mensen moeten een wijze beslissingen maken over de bijwerkingen die wij zien."

Kant wil absoluut geen uitspraken doen het wel of niet doorprikken met AstraZeneca of Janssen. "We weten nog niet alles, maar als deze bijwerking vaak voor zou komen, dan hadden wij dat al wel gemerkt en geconcludeerd. Dat is toch een geruststelling. De veiligheid wordt heel goed bewaakt en de meldingsgraad in Nederland is heel groot."