Hoe brandveilig zijn flatgebouwen in Nederland? We zijn goed voorbereid, toch is er ook kritiek op de regels

Brandbaar isolatiemateriaal is waarschijnlijk de reden dat het vuur in de flat in Valencia zich zo snel heeft kunnen verspreiden. De brand doet opnieuw de vraag oproepen of er genoeg maatregelen zijn op het gebied van brandveiligheid in flatgebouwen.

De hevige brand in Valencia brak donderdagmiddag uit in een appartementencomplex dat uit twee torens bestond. Het vuur brak uit op de vierde verdieping van de hoogste flat en binnen een half uur stond het hele gebouw in brand. Volgens de Spaanse autoriteiten zijn er zeker tien doden gevallen. Er wordt nog naar meerdere vermisten gezocht.

Vergelijking met Grenfell-brand in Londen

De brandweer en politie doen nog onderzoek naar de oorzaak van de brand. Maar het hoofd van de vereniging van ingenieurs in Valencia heeft al gezegd dat brandbaar isolatiemateriaal de aanleiding geweest voor de hevigheid van de brand. Dat het vuur zich zo snel kon verspreiden zou mogelijk komen door het licht ontvlambare isolatiemateriaal polyurethaan.

In de Spaanse media wordt daarom de vergelijking gemaakt met de grote brand in de Londense Grenfell-toren in juni 2017, waarbij 72 doden vielen. Bij die brand stond het gebouw ook binnen de kortste keren in lichterlaaie, daar kwam dat toen door brandbare gevelplaten. Door de brand in Valencia worden er nu opnieuw vraagtekens gezet bij de brandveiligheid van flatgebouwen, ook in Nederland.

Flats in Nederland gecontroleerd

"Een scenario zoals in Londen of Valencia is in Nederland heel klein", benadrukt Wico Ankersmit van de Vereniging Bouw en Woningtoezicht. Hij legt uit dat na de brand in de Grenfell-toren aan iedere Nederlandse gemeente is gevraagd om flatgebouwen te controleren op vergelijkbare situaties als die in Londen.

Drie jaar geleden werd dat onderzoek afgerond en de conclusie was dat verreweg de meeste flatgebouwen in Nederland voldoende veilig waren, zegt Ankersmit. Bovendien zijn er afspraken met eigenaren gemaakt over het verbeteren van de brandveiligheid, weet hij. "Ik kan nog niet zeggen dat al die gebouwen al helemaal zijn aangepakt, maar de meest risicovolle die daaruit kwamen zijn in ieder geval al wel aangepakt."

Meest gebruikte isolatiemateriaal

Oorzaak van de snelle verspreiding van de brand in Valencia lijkt dus het licht ontvlambare isolatiemateriaal polyurethaan te zijn. Dat wordt ook in Nederlandse woningen gebruikt voor isolatie. Sterker nog: het is volgens Ankersmit het meest gebruikte isolatiemateriaal. "Vroeger noemden we het gewoon piepschuim."

Er zijn allerlei soorten vormen van polyurethaan, legt hij uit. En dat het materiaal ook in Nederland wordt gebruikt, betekent volgens hem niet automatisch dat een brand zoals die in Valencia ook hier zal gebeuren. "Het gaat om de wijze waarop het wordt toegepast en hier mag het niet zonder meer toegepast worden."

Voldoen aan brandklasse

Ankersmit vertelt dat Nederland regelgeving heeft waarin staat dat een gevel minimaal aan een bepaalde brandklasse moet voldoen. "En die brandklasse geeft dus aan dat een gevel niet zo zou mogen branden zoals we nu op de beelden uit Valencia zien."

Om gebouwen te laten voldoen aan de brandklasse worden er in laboratoria testen uitgevoerd met (isolatie)materialen. Maar daar is veel kritiek op, omdat het moeilijk is om in zo'n test de werkelijkheid goed na te bootsen. "De brandveiligheidstest voor gevels houdt eigenlijk niet meer in dan het bepalen van de brandklasse van de gevel", zegt hoogleraar brandveiligheid aan de TU Eindhoven Ruud van Herpen.

Ander soort brandtest nodig?

"En die testmethode is gebaseerd op een kleine test met een gering brandvermogen van ongeveer 30 kilowatt. Dan moet je denken aan een forse prullenbak", legt hij uit. "Dus dat is voor binnenoppervlakken een prima test, maar voor buitenoppervlakken is dat nogal aan de lage kant. Want een buitenbrand heeft vaak een veel hoger vermogen. Hierdoor kan de test misschien wel de juiste brandklasse geven, maar kan de gevel toch worden aangestoken."

Ankersmit van de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht geeft toe dat er aan de tests misschien nog wel wat te verbeteren valt en zegt dat daarin ook stappen worden gezet. "We zijn ook aan het kijken van: moeten we niet naar anderschalige brandtesten?" Daar is volgens hem een werkgroep mee bezig: "En ook Ruud van Herpen zit daarin."

Strengere regels op komst

Van branden wordt geleerd, benadrukt Ankersmit, en daarop wordt de regelgeving ook aangepast. Hij weet dat er momenteel nieuwe regels in de maak zijn, naar aanleiding de Grenfell-brand in Londen. Het plan is onder meer om bij hoge gebouwen van minimaal 50 meter en bij gebouwen van zorginstellingen van 30 meter of hoger strengere eisen te stellen. "Bijvoorbeeld fire stops in gevels, die ervoor zorgen dat het vuur zich niet verder kan verspreiden."

En ook de grote flatbrand in Valencia is zeker aanleiding om de bestaande regels tegen het licht te houden, ook in Nederland. "Dat houdt ook in dat we de komende tijd ook de regelgeving daar nog wel weer op gaan aanscherpen", zegt Ankersmit tot slot. "We leren van branden, zeggen we weleens. Hoe naar dat ook is."