Thore D. Hansen heeft een boek geschreven gebaseerd op 30 uur interview met Brunhilde Pomsel, de persoonlijke secretaresse van propaganda-minister Joseph Goebbels. Zij overleed in januari 2017 op 106 jarige leeftijd en was de laatste getuige van het centrum van de macht in nazi-Duitsland.
In het boek vertelt ze over haar jeugd, de tijd voor Hitler aan de macht kwam en over de oorlogsjaren. Brunhilde heeft nooit wroeging gevoeld: “Ik typte slechts voor Goebbels, meer niet." Ze beweert van niets geweten te hebben over wat zij 'de kwestie met de Joden' noemt: “Ik was een dom, a-politiek worstje.”
“Ik hoorde het pas van de moord op de 6 miljoen Joden na de capitulatie, in een Russisch krijgsgevangenenkamp. Niks hebben we geweten, het werd allemaal verzwegen en dat werkte.” Haar keuzes werden bepaalde door de typisch Pruisische opvoeding waarin plichtsbesef en gezagsgetrouwheid de twee belangrijkste deugden waren.
In 2016 maakte Christian Krönes de gelijknamige documentaire waarin Pomsel in zwart-wit beelden heel dicht op de huid wordt geïnterviewd. Hij heeft haar vele malen ontmoet.
Loopbaan
Ze leerde het vak van secretaresse in de jaren twintig bij een Joodse advocaat, die moest vluchten naar de VS. Tegelijkertijd werkte ze bij een overtuigd nationaal socialist, die haar zijn memoires over WOI dicteerde. Ze kreeg in 1933 een goedbetaalde baan aangeboden als secretaresse bij de Berlijnse publieke omroep, maar moest dan wel eerst lid worden van de NSDAP. Dat was geen probleem voor haar en haar ouders. In 1942 kon ze aan de slag bij het ministerie van Propaganda. "Het was een beloning voor het feit dat ik het snelst kon typen van allemaal." Ze bleef tot 1945 een van de 5 persoonlijke assistenten van Joseph Goebbels.
Goebbels
Over Goebbels zegt ze onder meer: “Ik had medelijden met hem, omdat hij mank liep. Om dat te compenseren gedroeg hij zich een beetje arrogant.” Toch vond Pomsel Goebbels 'op kantoor' een aangenaam mens, 'haast edel'. Ze moest voor Goebbels doorgeven hoeveel militairen er sneuvelden en er werd haar opgedragen het aantal Duitse vrouwen dat door militairen van het Rode Leger was verkracht bij te houden. "Het behoorde gewoon tot mijn taken", zegt de oud-secretaresse erover. De laatste oorlogsweken bracht ze met Hitler’s vertrouwelingen door in de Fuhrer-bunker. Goebbels besloot in 1945 zelfmoord te plegen nadat hij met zijn vrouw hun 6 kinderen had vergiftigd en haar had doodgeschoten.
Na oorlog
Na de oorlog werd ze door het Rode Leger gearresteerd en bracht vijf jaar in krijgsgevangenschap door. Na haar vrijlating kon ze in 1951 weer als secretaresse bij de publieke omroep aan het werk. Hier bleef ze tot aan haar pensioen in 1971.
Actueel
De auteur trekt haar verhaal ook door naar onze tijd. “Er zit in Pomsel in ieder van ons”. Hij waarschuwt voor onze huidige onverschilligheid en kortzichtigheid. Het nazi geweld zou zich in onze tijd met opkomend nationalisme en populisme, zomaar kunnen herhalen.
“In Europa is een actieve vredesbeweging onder jongeren zoals die bij de plaatsing van kruisraketten in de jaren tachtig bestond, heel ver uit zicht. Ondanks een onzekere arbeidsmarkt, ondanks toenemend rechts-radicalisme op straat en massief geweld tegenover vluchtelingen, ondanks een van de verschrikkelijkste burgeroorlogen in Syrië, lijkt een groot deel van de jongeren als het ware verlamd, gelaten of gewoon ongeïnteresseerd, maar hun gedrag is bij lange na geen nieuw verschijnsel. Ook Brunhilde Pomsel heeft zich, zonder verder over de politieke situatie van haar tijd na te denken, teruggetrokken in haar eigen wereld.“
Ook Pomsel heeft zo haar twijfels. “Mensen zeggen nu dat zij wel in opstand zouden zijn gekomen tegen de nazi's. Geloof me, de meesten hadden het niet gedaan."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.