Het gevecht tegen de sigarettenpeuk: 'Bizar hoe zoiets kleins zoveel schade kan veroorzaken'

Een sigarettenpeuk uitdrukken in het zand, of weggooien in het strand lijkt onschuldig, maar blijkt enorm vervuilend. "Het is bizar hoe zoiets kleins zo’n grote schade kan aanrichten."

Het is vandaag Landelijke Opschoondag, dus worden burgers opgeroepen op zwerfafval te jagen en zo hun buurt schoon te maken. Overal worden overduidelijke vervuilers als blikjes, plastic zakken en snoepverpakkingen door goedwillende vrijwilligers opgeruimd. Minder bekend is dat de talloze sigarettenpeuken die achteloze rokers achterlaten ook zwaar vervuilend zijn. En daarom opgeruimd moeten worden.

Plastic, metalen en kankerverwekkende stoffen

Reden voor milieuorganisatie TrashUre Hunt om deze dag aan te grijpen om op jacht te gaan naar peuken op straat en strand. ThrashUre Hunt put inmiddels al uit een rijke ervaring. In 2018 hebben ze met 11.000 deelnemers ruim 55.000 sigarettenfilters verzameld.

En dat is hard nodig, vindt Jacob de Boer, directeur Environment and Health aan de Vrije Universiteit. Hij legt uit hoe schadelijk zo'n sigarettenpeuk kan zijn. "Die filters, dat is plastic, dat vergaat niet. En er zit niet alleen plastic in, maar ook metalen. Er zitten PAK's in, dat zijn kankerverwekkende teerachtige stoffen, er zitten bestrijdingsmiddelen in, er zit zelfs een soort antivriesmiddel in dat erin wordt gestopt om de sigaret wat langer houdbaar te houden."

Video van Mooimakers: het Vlaamse initiatief tegen zwerfvuil

2000 miljard peuken per jaar

Ongezond voor de roker, maar het is ook buitengewoon vervuilend, zeker als je ziet op welke schaal peuken worden weggegooid. Het zijn schrikbarende aantallen die De Boer opnoemt: "Het is onvoorstelbaar hoeveel sigaretten worden weggegooid op de wereld. Ongeveer een op de drie sigarettenpeuken belandt in het buitenmilieu. En dan kom je op ongeveer 2000 miljard peuken per jaar. Dat is echt gigantisch veel."

Een filter is gemaakt van plastic. Plastic vergaat niet, maar uiteenvalt in microplastics. Bizar hoe zoiets kleins zo'n grote schade kan aanrichten.

Ralph Groeneheiden, TrashUre Hunt

Volgens TrashUre Hunt vergiftigt een enkele peuk acht liter water, hoogleraar De Boer vertelt dat één tot vier peuken in een liter water al genoeg zijn om kleine vissen als spieringen dood te laten gaan. "Het komt uiteindelijk allemaal in het milieu terecht. Dus je zit enerzijds met zo'n filter dat niet afbreekt. En als het al een beetje afbreekt in kleine deeltjes, komt het weer in vissenmagen en kleine organismen komt. En anderzijds zit je met het punt dat die metalen uitlekken naar het grondwater of de zee. Het heeft allemaal een effect op de natuur", zegt De Boer.

De cellulose-acetaat van het filter is moeilijk afbreekbaar, het duurt tenminste 10 jaar en ze vervallen tot kleine deeltjes die stoffen kunnen afgeven en in vissenmagen terecht kunnen komen.

Professor Jacob de Boer, VU Amsterdam

'Verdiep je in de gevaarlijke stoffen in peuken'

Met hun actie van vorig jaar zegt TrashUre zeker 440.000 liter water te hebben 'gered'. Dit jaar hopen ze met hun actie nietsvermoedende burgers bewust te maken dat een peuk in het zand uitdrukken of weggooien op het strand schadelijk is. Het kan op de bijval van De Boer rekenen. "Verdiep je in welke vervelende stoffen in die peuken zitten, van metalen tot bestrijdingsmiddelen. Stoffen die echt slecht zijn voor het milieu en voor je zelf. Als je het weggooit, en je kunt het gescheiden weggooien, doe het dan bij het plastic."