De meeste mensen willen dat Nederland Oekraïne blijft steunen. Wel is die steun minder onvoorwaardelijk. Vergeleken met vorig jaar wil een groter deel dat Oekraïne gaat onderhandelen met Rusland, ook als ze daar delen van het land mee kwijtraken.
Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 27.000 leden van het Opiniepanel. Vorige week gaf een meerderheid van de nieuwe Tweede Kamer aan de Nederlandse steun aan Oekraïne te willen voortzetten. De grootste groep kiezers is het hiermee eens, al is dat draagvlak iets afgenomen.
Financiële steun uit Nederland
Nog de helft (52 procent) vindt dat Nederland Oekraïne financieel moet blijven steunen zolang de oorlog nog gaande is. Het draagvlak voor steun uit Nederland is afgenomen ten opzichte van vorig jaar: in september 2022 was nog 63 procent voor steun aan Oekraïne.
"Als er geen hulp komt met geld, overleeft Oekraïne deze oorlog niet", laat een van de panelleden weten. Volgens voorstanders in het panel is het ook voor de rest van Europa van belang dat Oekraïne zich staande weet te houden: "De volgende stap van Poetin is om nog meer landen te annexeren. Zo komt ook Nederland in het gedrang, want waar stopt deze idioot?"
Onderhandelen over vrede
Tegelijkertijd neemt de vraag naar vredesonderhandelingen toe. Ruim 1 jaar geleden vond een vijfde (20 procent) dat Nederland druk moet uitoefenen op Oekraïne om op korte termijn te onderhandelen met Rusland, nu is dat drie op de tien (31 procent). Ook als dat betekent dat Oekraïne hier delen van het land voor moet opgeven.
Panelleden uit deze groep geven aan dat het geld naar Oekraïne in een "bodemloze put" terecht zou komen en de oorlog alleen maar langer stand zou houden. Waar slechts 13 procent het wenselijk acht dat de stekker direct uit de financiële steun wordt getrokken, lijken diplomatieke voorwaarden meer voor de hand liggend. "Alleen onderhandelingen kunnen het conflict beëindigen", laat een van de panelleden weten.
Weinig draagvlak steun onder PVV'ers
De partij met de meeste zetels, de PVV, pleitte in haar partijprogramma juist wel voor een volledige stop op steun aan Oekraïne. De achterban van de partij denkt daar grotendeels hetzelfde over: bijna driekwart (72 procent) ziet de geldkraan uit Nederland liever dichtgaan, minder dan een kwart (23 procent) vindt dat we Oekraïne hulp moeten blijven bieden.
Hierin verschillen de kiezers van de PVV sterk van mening met de achterban van de drie beoogde coalitiepartners. Onder VVD'ers (66 procent) en NSC (63 procent) vindt een ruime meerderheid dat Nederland Oekraïne financieel moet blijven steunen, bij de BBB is dat ongeveer de helft (48 procent).
Wel of geen steun in het regeerakkoord?
- Uit eerder onderzoek onder het Opiniepanel blijkt dat het stoppen van (financiële) steun aan Oekraïne een van de meest controversiële PVV-standpunten is voor kiezers van VVD, NSC, en BBB.
- Ruim de helft van deze kiezersgroepen zou het onacceptabel vinden als de stop van (financiële) steun aan Oekraïne wordt opgenomen in een regeerakkoord.
- Voor PVV-kiezers lijkt het niet noodzakelijk dat dit punt in het regeerakkoord komt: ruim de helft vindt het acceptabel als de partij dit laat vallen in de onderhandelingen.
Steun van Europese Unie?
Vorige week kwam ook de EU-top bijeen om te onderhandelen over het voortzetten van steun aan Oekraïne. Met uitzondering van Hongarije, willen de EU-regeringsleiders een steunpakket van in totaal 50 miljard euro ter beschikking stellen aan Oekraïne.
Hoewel Nederland ook meebetaalt aan dit financiële steunpakket, is het draagvlak voor steun uit de EU wel groter dan steun uit Nederland. Zes op de tien (62 procent) zijn hier voorstander van.
Oekraïne in de EU
Daarbij werd door de EU-top gestemd over de onderhandelingen met Oekraïne over een eventueel EU-lidmaatschap. Een meerderheid (62 procent) van het Opiniepanel zou het goed vinden als Oekraïne lid wordt van de EU. Wel denken de meesten van hen (47 procent) dat het beter is als dit op de langere termijn gebeurt.
Een versnelde procedure ziet slechts 16 procent zitten. Volgens sommigen zou dit een "sterk signaal aan Poetin zijn", maar een groter deel vindt het belangrijk dat Oekraïne eerst aan alle voorwaarden voor toetreding voldoet. "Geen voorkeurspositie, en eerst moet de oorlog voorbij zijn", laat een panellid hierover weten.
Tegen lidmaatschap
Ongeveer een derde (35 procent) ziet liever dat Oekraïne helemaal geen lid wordt van de EU. Zij vinden het bijvoorbeeld belangrijk dat Oekraïne een "bufferland" blijft tussen Rusland en de rest van Europa.
Daarnaast is deze groep bang dat een uitbreiding van de EU andere landen veel geld zal kosten. "Oekraïne is een land dat economisch erg zwak is. Toetreding van Oekraïne zal ons enorm veel kosten", zegt een van de panelleden hierover.
Zorgen over oorlog in Oekraïne
Ongeacht het wel of niet voortzetten van financiële en diplomatieke steun aan Oekraïne, zijn er veel zorgen over de gevolgen van de oorlog. Hoewel die zorgen lichtelijk gedaald zijn sinds eind 2022, maken minstens zeven op de tien panelleden zich hier (redelijk wat) zorgen over.
De panelleden zijn het meest bezorgd over de gevolgen van de oorlog voor Europa (70 procent). Daarnaast maakt meer dan de helft zich zorgen over de gevolgen voor Nederland (57 procent) en de rest van de wereld (55 procent).
Over dit onderzoek
Het onderzoek is uitgevoerd tussen 18 en 19 december 2023. Aan het onderzoek deden 27.831 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. De uitkomsten zijn gewogen en representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Het Opiniepanel bestaat uit ruim 80.000 leden.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.