Heeft plastic scheiden nog wel nut als recyclingbedrijven moeten concurreren met goedkoper nieuw plastic? En andere vragen beantwoord

Het probleem met plastic: nieuw is goedkoper dan gerecycled. Doordat veel nieuw plastic wordt geïmporteerd uit het buitenland, gaan Nederlandse recyclebedrijven failliet. In de chat vroegen jullie of plastic scheiden eigenlijk nog wel nut heeft.

We spraken met Peter Rem, hoogleraar recycling aan de TU Delft en met Kim Ragaert, hoogleraar Circular Plastics aan de Maastricht University om een antwoord te krijgen op jullie vraag.

'Recyclen is een drama'

Een deel van ons plastic wordt al gerecycled, maar hoogleraar recycling Rem ziet een flinke uitdaging in het behalen van de EU-doelstelling voor 2025. Dan moet de helft van al het Europese plastic worden gerecycled.

"Recyclen is een drama door de vele soorten plastic, er zijn wel honderdduizend verschillende types die allemaal op elkaar lijken. Plastics hebben soms niet dezelfde kleur, niet dezelfde stroperigheid (viscositeit), omdat ze oorspronkelijk bedoeld waren voor verschillende typen productiemachines, of ze "plakken" niet aan elkaar. Die soorten moeten gescheiden worden voordat ze worden gerecycled. Een recyclemachine kan namelijk moeilijk de verschillende soorten plastic scheiden."

Giftige stoffen

Ook wordt recyclen bemoeilijkt doordat in sommige plasticsoorten giftige of chemisch reactieve stoffen zijn toegevoegd.

"Een van de meest populaire plasticsoorten, wit polypropyleen, bevat in 90 procent van de gevallen een toevoeging die bij het recyclen een gore kleur geeft. Als er giftige stoffen in 10 procent van de plastics zitten, mag het mengsel als geheel niet worden (her)gebruikt als voedselverpakking. Dat is logisch, maar misschien moeten we daarom stoppen met het toelaten van giftige stoffen in plastics."

'Niet stoppen met scheiden'

Ondanks de problemen met het recyclen van plastic, is het nog steeds belangrijk dat consumenten hun plastic afval scheiden van ander afval, vindt hoogleraar Circular Plastics Ragaert.

"Je afvragen of afval scheiden nog nut heeft, is hetzelfde als je afvragen of het nog wel nut heeft om Nederlandse producten te kopen wanneer je hoort dat we overspoeld worden door goedkope Chinese rommel", zegt zij. "Als we nu ophouden met goed scheiden, gaat het recyclen helemaal naar de vaantjes."

In de verbrandingsoven

Als plastic gescheiden wordt van ander afval, kan het worden gerecycled en dienen als grondstof voor nieuwe producten en verpakkingen.

Wordt het niet gescheiden en gerecycled, dan gaat het de verbrandingsoven in. Uit die verbranding wordt wel energie gewonnen, maar het materiaal is dan voor altijd verloren.

'Wetgeving zal boost geven aan recycling'

"Nederland werkt hard aan nieuwe wetgeving die naar verwachting vanaf 2027 in zal gaan, en die het verplicht om plastic producten voor minimaal een kwart te laten bestaan uit gerecycled plastic", vertelt Ragaert. De wetgeving is een gevolg van EU-wetgeving, die Nederland als lidstaat nu versneld doorvoert.

"Die wetgeving zal een boost geven aan recycling. En om de doelstellingen te halen, moet er dan genoeg goed gescheiden plastic voorhanden zijn", verklaart ze de noodzaak van het scheiden van afval verder.

Twijfel over behalen doelstellingen

Ook hoogleraar Rem ziet dat Nederland en de Europese Unie het plasticprobleem serieus nemen. "Dat werd bijvoorbeeld ook duidelijk toen Nederland afgelopen jaar statiegeld op sommige plastics invoerde, zodat meer mensen plastic inleveren voor recycling. En uit de maatregelen die de Europese Unie nam om wegwerpplastic (plastic rietjes, koffiedeksels, enzovoort, red.) terug te dringen."

Toch twijfelt hij over het behalen van de recycle-doelstellingen van de EU. "Die doelstellingen zijn erg hoog, terwijl concrete maatregelen nog niet in de pijplijn zitten."

'Wij maken plastics uit olie en gas'

De hoogleraar vindt dat de Europese Unie als vervolgstap moet inzetten op het reguleren van de industrie: "Plasticsoorten moeten gestandaardiseerd worden, en giftige toevoegingen verboden."

Daarnaast is er volgens hem een mentaliteitsverandering nodig. "De plasticindustrie is nog relatief nieuw, zeker als je het vergelijkt met bijvoorbeeld de eeuwenoude metaalindustrie. Daar wordt al veel met gerecycled materiaal gemaakt, omdat de gedachte is: 'Of we nu staal maken uit erts, of uit gerecycled materiaal, dat doet er niet toe. Wij zijn staalmakers.'"

Geen financiële prikkel

De plasticindustrie daarentegen heeft die stap nog nauwelijks gezet, vervolgt Rem. "Die zegt nog steeds: 'Wij maken plastics uit olie en gas.' En daardoor wordt er weinig moeite gedaan om plastic meer en op een betere manier te recyclen."

Dat heeft ook te maken met het ontbreken van een financiële prikkel, vult Rem aan. "De meeste recyclingbedrijven proberen het op zo'n goedkoop mogelijke manier te doen. Anders kunnen ze niet blijven bestaan in de concurrerende wereldmarkt waarin nieuw plastic goedkoper wordt aangeboden." De prijs van geïmporteerde nieuwe plastics halveerde in een jaar tijd, volgens Plastic Information Europe.

Gerecycled plastic als snelweg

Het reguleren van de recycle-industrie zal tijd kosten, denkt Rem. "We zullen nieuwe plastics voorlopig nog nodig hebben, zolang niet alle plastics gerecycled kunnen worden."

Toch wijst hij op creatieve mogelijkheden: we kunnen bijvoorbeeld snelwegen maken met plastic dat nu nog niet gerecycled kan worden. "Dat plastic kun je verwerken tot een vervanger van bitumen. Op dit moment wordt die stof samen met benzine uit ruwe olie gemaakt, maar doordat we steeds meer elektrisch gaan rijden zal er minder benzine nodig zijn. De hoeveelheid afval plastics past ontzettend goed bij de hoeveelheid wegen die we aanleggen en onderhouden in Nederland."

'Virgin plastics' blijven nodig

Ook Ragaert zegt dat het niet realistisch is om op korte termijn alle nieuwe plastics te vervangen door gerecyclede alternatieven. "We zullen altijd een zekere hoeveelheid zogenoemde virgin plastics nodig hebben. Maar dat kan evengoed uit de EU komen."

"We exporteren als Nederland ook nog best veel plastic afval. Laten we daarom beginnen met dat allemaal zelf te recyclen, en daarna zien we wel. Maar voor dat recyclen is het essentieel dat Nederlandse huishoudens plastic afval goed blijven scheiden van ander afval."