Vanaf 1 januari 2025 hebben 30 gemeentes een zero-emissiezone voor bestel- en vrachtwagens. Marktondernemers liggen er wakker van. "Voor de meesten van ons is een elektrische auto niet haalbaar. Tachtig procent gaat stoppen."
Ger Verbrugh werkt al bijna 40 jaar op de markt, waar hij samen met zijn vrouw ondergoed en nachtkleding verkoopt. Hij rijdt in de regio van markt naar markt. Zo staat hij op vrijdag met zijn kraam in Rotterdam Alexander, en op dinsdag en zaterdag in het centrum van de stad.
Voor niets een nieuwe bus
"Ik ben geboren op de markt. Mijn vader en mijn opa stonden ook op de markt. Ik doe dit werk met hart en nieren, in weer en wind." Maar vanaf 1 januari wordt het leven als marktondernemer voor Ger een stuk moeilijker, en vooral duurder, door de invoering van de zero-emissiezone in Rotterdam.
Deze zone geldt voor zakelijke auto's. Of je als ondernemer een zero-emissiezone in mag, hangt af van de uitstoot van de bedrijfsauto. "Ik heb vorig jaar een schonere diesel gekocht, maar die mag vanaf 2028 ook het centrum niet meer in. Eigenlijk heb ik hem voor niets gekocht", vertelt Verbrugh.
'Het is niet op te brengen'
"Ik lig er echt wakker van hoe dit nu verder moet. Ik denk dat 80 procent van mijn collega's, net als ikzelf, gaat stoppen", vreest hij. "Het is gewoon niet op te brengen. De meesten kunnen niet eens een nieuwe fiets betalen, laat staan een nieuwe auto."
In Rotterdam hebben marktondernemers het niet breed, en veel van hen rijden nog in oude dieselbusjes, zegt Verbrugh. "Die hebben straks echt een probleem. Na 2025 is het afgelopen voor die jongens."
Niet in verhouding
Een elektrische bus is voor Verbrugh geen optie. "Nieuw zijn ze te duur, en tweedehands werkt niet voor mij. Zo'n busje kan leeg misschien 400 kilometer rijden, maar wij moeten het helemaal volladen. Dan kom je niet verder dan 70 kilometer."
Wat Verbrugh daarnaast stoort, is dat hij de investering voor zijn gevoel 'voor niks' moet doen. "Het gaat om twee dagen in de week, 20 minuten per dag, om de markt in het centrum van Rotterdam te kunnen bereiken. Ik vind de gevraagde investering niet in verhouding."
Einde van de markt
De marktondernemer vreest dat de maatregel einde verhaal betekent voor hem en zijn collega's. "De zero-emissiezone is het einde van de markt. Kooplieden verdwijnen en degenen die overblijven worden dubbel zo duur, omdat ze anders hun investering niet kunnen terugverdienen."
"Als ik zou investeren in een elektrische bus moet ik mijn pyjama's twee keer zo duur maken. Terwijl op de markt juist mensen lopen die op de kleintjes letten. Het is ook een sociaal gegeven: wij horen wat er bij de mensen speelt. Ook daarom moet de markt blijven bestaan", zegt Verbrugh.
Reactie Rotterdam
In een reactie laat de gemeente Rotterdam weten hard te werken aan een soepele invoering van de zero-emissiezone. "We trekken alles uit de kast om het landelijke zero-emissiebeleid geleidelijk en met oog voor onze ondernemers door te voeren." "Met onder andere veel voorlichting, advies en verschillende landelijke ontheffingen, bieden we de Rotterdamse ondernemers de kans om stapsgewijs deze veranderingen te maken. Uiteraard zijn we ook in gesprek met de marktondernemers over de zero-emissiezone."
Te weinig bereik
Ook Louise Wesselius, voorzitter van de Vereniging van de Ambulante Handel die de belangen van alle 20.000 marktondernemers vertegenwoordigt, maakt zich grote zorgen.
"Als de stad straks gaat eisen dat iedereen elektrisch moet gaan rijden, dan blijft er maar een handjevol ondernemers over, want de prijzen zijn gewoon veel te hoog, en het bereik van een elektrische wagen is nog niet toereikend."
Geen gesprek
"Wij maken ons echt zorgen hierover", zegt Wesselius. "We willen voorkomen dat de markt uit het centrum gaat verdwijnen. Ik ben bang dat het allemaal te snel wordt ingevoerd, en dat er te lichtvoetig mee om is gegaan."
Ze denkt dat de politiek geen rekening heeft gehouden met de markten. "Ze hebben ons niet helemaal in beeld gehad. Er is wel gesproken met mensen van de kermis, maar de mensen van de markt zijn eigenlijk een beetje vergeten."
Opladen
Ook het opladen is een grote zorg, zegt Wesselius. "De infrastructuur is er vaak nog niet. Ook mag je niet met een auto en een verkoopwagen aan het oplaadpunt komen. Je kunt een verkoopwagen niet onbeheerd achterlaten."
"Het beste zou zijn als we zouden onthaasten en het nog een tijdje voor ons uit kunnen schuiven totdat de oplaadinfrastructuur beter is en er goedkopere voertuigen op de markt zijn. We zijn ook niet van paard en wagen meteen in een grote vrachtwagen terechtgekomen. Dat heeft ook jaren geduurd."
Waarom een zero-emissiezone?
In 2018 komt het kabinet met het Klimaatakkoord. Industrie, landbouw en mobiliteit moeten bij elkaar 55 procent minder CO2 uitstoten voor 2030. Mobiliteit, dus het verkeer, heeft de opdracht ruim 7 megaton CO2 te besparen. Een van de manieren om dat te halen, is het invoeren van zero-emissiezones in steden. Deze zone geldt voor zakelijke auto's. Of je als ondernemer een zero-emissiezone in mag, hangt af van de uitstoot van de bedrijfsauto. Als minimaal 30 steden zo'n ze-zone invoeren, kan dat 1 megaton CO2 besparen. Er zijn dus 30 steden die meedoen. Elke gemeente heeft haar eigen spelregels rond de invoering. Zo begint Leiden met de zone in 2025, Almere in 2028. Sommige steden, zoals Zwolle, maken alleen het centrum tot zero-emissiezone. In Rotterdam gaat het om het hele gebied binnen de ring.
Financiering
Lector stadslogistiek aan de Hogeschool van Amsterdam Walther Ploos van Amstel begrijpt dat sommige marktondernemers met de handen in het haar zitten, maar denkt niet dat het einde van de markt nabij is.
Hij wijst erop dat marktondernemers niet terechtkunnen bij leasemaatschappijen en banken. "Als je als kleine ondernemer naar leasemaatschappijen gaat, dan willen ze al je stukken hebben en maak je weinig kans op financiering. Daar moet de overheid echt wat aan doen. Misschien met een garantiefonds."
'Echt ongezond'
Voor ondernemers die in de knel komen is er toch veel mogelijk, zegt Ploos van Amstel. "Je kunt een ontheffing aanvragen, en de logistiek makelaar van de gemeente kan daarbij helpen."
"We kunnen alleen niet voor de marktondernemers totaal andere spelregels invoeren, hoe belangrijk ik de markt zelf ook vind. Oude dieselbussen horen niet meer in de stad. Dat is echt ongezond. Je verkoopt ook geen bedorven kaas of vis aan je klanten."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.