Grote beloftes, ongenuanceerde grappen en wat Boris Johnson en Donald Trump nog meer gemeen hebben

Boris Johnson maakt grote kans om de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk te worden. Hij wordt vaak vergeleken met president Trump. Zijn Johnson en Trump echt uit hetzelfde hout gesneden? En wat betekent het voor ons als zij straks samen optrekken?

De overeenkomsten tussen de blonde, charismatische politicus en de Amerikaanse president zijn duidelijk, maar er zijn ook belangrijke verschillen.

De overeenkomsten:

1. De stijl

"Er zijn grote overeenkomsten tussen Trump en Johnson", zegt Amerika-kenner Raymond Mens. "Met name wat stijl betreft. Allebei vermijden ze details, maken ze gebruik van grote woorden en hebben ze een onaangepaste manier van doen." Ook historicus Arend Jan Boekestijn ziet die overeenkomst: "Ze zijn allebei echte populisten en alleen maar geïnteresseerd in de vorm en niet in de inhoud. Boris Johnson heeft altijd gelogen, zelfs toen hij journalist was. Daar is hij ook voor ontslagen door de Daily Telegraph."

Ook van Trump zijn leugens bekend, bijvoorbeeld toen hij zwoer dat de menigte bij zijn inauguratie als president de grootste ooit was. Dat bleek later aantoonbaar onjuist. Volgens Boekestijn liegt de Amerikaanse president gemiddeld acht keer per dag. "Ik geloof dat Boris Johnson dat nog niet geëvenaard heeft."

2. Het gebrek aan nuance

Van 'lock her up', tot 'grab them by the pussy', Donald Trump deed in zijn campagne vergaande uitspraken. Dat typeert Boris Johnson normaal gesproken ook, zo grapte hij bijvoorbeeld een keer dat de stranden van het Libische 'Sirte' er prachtig uit zien. 'Ze moeten alleen nog even de lijken opruimen', voegde Johnson eraan toe.

Opvallend in deze campagne is echter dat Johnson nu juist zijn best lijkt te doen om geen uitglijders te maken. Hij wordt zelfs 'Boring Boris' genoemd omdat hij zich zo inhoudt. Volgens historicus Boekestijn is Trump wel platter en vulgairder dan Johnson. "Johnson zou nooit tegen een vrouw zeggen: je stelt deze vragen omdat je ongesteld bent, en 'grab them by the pussy' zou ook niet zo snel uit zijn mond komen."

3. Hun visie

"Visie hebben ze beiden niet", vindt Boekestijn. "Trump heeft een aantal instincten. Een daarvan is dat je vooral veel moet dreigen en hard moet schreeuwen, dan gaan de anderen wel naar je pijpen dansen. Boris Johnson heeft geen vergaande visie over de brexit. Ik denk dat voor zover hij er ideeën over heeft, hij weet dat het onzin is wat hij zegt."

Boekestijn denkt dat Johnson de Brexit voornamelijk wil uitvoeren omdat hij denkt dat dat scoort onder de kiezers, niet omdat hij er zelf daadwerkelijk in gelooft. Raymond Mens ziet wel een overeenkomst in de denkbeelden van Trump en Johnson: "Johnson gelooft in 'British greatness'. Dat is een beetje zijn 'America First'."

4. De discussie in hun partij

"De strijd die nu in Johnson's conservatieve partij gaande is, is precies dezelfde als we gezien hebben binnen de Republikeinse partij in de VS", zegt Amerika-kenner Mens.

"Het ene deel van de partij is blij dat er eindelijk iemand de boel een beetje opschudt. Het andere deel van de partij vindt het verschrikkelijk en heeft grote moeite om zich achter respectievelijk Johnson of Trump te scharen."

De verschillen:

1. Hun afkomst

"Bij Boris is heel duidelijk dat hij vanaf zijn studententijd de politiek in wilde en premier wilde worden. Bij Trump is dat niet zo", zegt Boekestijn. "Trump wilde altijd een succesvolle zakenman zijn. Trump heeft helemaal niets met het academische of met de verfijnde redevoering. Ik denk dat het bij Trump vooral gaat om geld verdienen, en bij Boris Johnson om de macht."

Ook Raymond Mens ziet dat verschil. "Trump is echt een politieke outsider. Boris doet een beetje alsof hij dat is, maar hij is dat eigenlijk toch niet." Johnson werd bijvoorbeeld 11 jaar geleden burgemeester van Londen, een ambt dat hem met behulp van een sterk team om hem heen niet slecht af ging. Hij was tot 2018 ook minister van Buitenlandse Zaken.

2. Hun humor

"Boris Johnson is veel geestiger dan Donald Trump," vindt Boekestijn. "Trump heeft geen klasse, en dat heeft Johnson natuurlijk wel. Die kan ook hele goede verhalen houden." Dat verschil ziet ook Brit en bassist in het Koninklijk Concertgebouworkest Dominic Seldis: "Trump is totaal niet grappig. Trump pest alleen maar. Boris Johnson is ronduit grappig."

Volgens de Brit speelt Johnson zelfs het grootste deel van de tijd een grappige rol. "Laten we eerlijk zijn. Iedereen vindt de klunzige Engelsman grappig. Het 'keeping up appearances' idee. Dit is een heel aantrekkelijk karakter en Boris Johnson voert dat uit tot in het extreme." Intussen is Johnson volgens Seldis ontzettend intelligent. Achter het masker schuilt een gewiekst politicus.

3. Hun daadkracht

Op dit terrein moet Boris Johnson zich nog bewijzen. Trump blaft en bijt, maar doet tot verrassing van velen vaak ook wat hij zegt. Zo stapte hij bijvoorbeeld uit het klimaatverdrag van Parijs, uit de nucleaire deal met Iran en begon hij een handelsoorlog met China.

Boris Johnson belooft nu dat hij kostte wat het kost het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober uit de EU zal leiden. Toch wordt eraan getwijfeld of hij daadwerkelijk verantwoordelijk wil zijn voor een brexit zonder deal én of dat hem zal lukken. "Johnson weet ook wel dat het Brits parlement hoogstwaarschijnlijk voor een no deal brexit gaat liggen," vertelt Boekestijn.

Samenwerking tussen Johnson en Trump?

De liefdesverklaringen tussen Johnson en Trump waren niet van de lucht de afgelopen tijd. Trump heeft Johnson openlijk 'een goede vriend' genoemd, terwijl hij Theresa May juist bekritiseerde. Daarnaast lekte een opname uit waarin Johnson zich hardop afvroeg hoe Trump de brexitonderhandelingen gedaan zou hebben. Hij dacht dat Trump er wel een succes van zou maken.

Volgens Arend Jan Boekestijn is het geen goed nieuws als Trump straks Boris Johnson mag ontvangen in het Witte Huis omdat de leiders beiden tegen samenwerkingsverbanden als de EU zijn. "We hadden wat orde: de NAVO, de EU en met dit soort leiders gaan we naar versnippering, en dat is niet goed."

Ook volgens Raymond Mens zou een as Johnson-Trump slecht nieuws kunnen betekenen voor de EU: "De twee mogen elkaar en ze zouden best wel eens, als Johnson op bezoek is bij Trump, handelsdeals kunnen gaan sluiten. Dan wordt de samenwerking tussen het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten sterker, en dat is economisch nadeling voor de EU."