Onderwijsminister Dennis Wiersma stapt op na meerdere klachten van medewerkers over zijn gedrag vanuit het werkveld. Is het gedrag van bewindspersonen eerder zo veelbesproken geweest? "Dat het zo in het openbaar komt is bijzonder."
Politiek historicus Anne Bos is onderzoeker aan het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis van de Radboud Universiteit. Ze kent meerdere voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag door bewindspersonen in het verleden, maar ziet de situatie rondom Wiersma wel echt als uniek.
De klachten blijven komen
De meest recente klacht over Wiersma gaat over fysieke en mondelinge intimidatie bij een bijeenkomst over 25 jaar praktijkonderwijs. Een gesprek met hem werd daar door een externe organisatie als 'onaangenaam' en 'onprettig' ervaren.
Het is niet de eerste keer dat het gedrag van Wiersma ter discussie staat. De minister ligt al maanden onder vuur door meldingen van wangedrag tegen ambtenaren. In april bood hij daarvoor zijn excuses aan en gaf hij toe soms 'te fel' te zijn geweest. Sinds vrijdag zat hij ziek thuis, maar dat heeft volgens een woordvoerder niets met de recente melding te maken. Inmiddels heeft hij bekendgemaakt dat hij opstapt.
'Conflicten kwamen niet naar buiten'
Volgens politiek historicus Bos zal het zeker niet voor het eerst zijn dat een minister ongewenst gedrag vertoont. "Het verschil is dat dit soort zaken vroeger eigenlijk nooit naar buiten kwamen. Toen bleven dit soort conflicten intern."
Dat we nu horen wat binnenskamers, bijvoorbeeld tussen ministers en ambtenaren gebeurt, is volgens haar ook opvallend. "Als er vroeger al conflicten naar buiten kwamen, waren dat altijd inhoudelijke conflicten tussen ministers of gelijkwaardigen."
Luns en Beyen
Ze noemt een voorbeeld over de ministers Luns en Beyen die vanaf 1952 allebei minister waren van Buitenlandse Zaken. De twee konden absoluut niet met elkaar door één deur. "Onder andere in Het Parool in 1988 blikte een ambtenaar daarop terug. Het was heel moeilijk om hiermee om te gaan, vertelde hij."
"Elk overleg moest twee keer, met beide ministers apart. Ook konden de ministers boos worden als je een van hen passeerde."
Joost Vullings: 'Wiersma kon niet meer functioneren'
Politiek commentaar Joost Vullings vindt het niet verrassend dat Wiersma nu opstapt: "Hij was ook verantwoordelijk voor sociale veiligheid op scholen. Onderwijsinspecteurs die op scholen daar opmerkingen over moeten maken, krijgen ook de bal teruggestuurd over hun eigen ministerie. Dat betekent dat zijn functioneren heel lastig was geworden. Die conclusie heeft hij nu zelf getrokken."
Klacht melden is makkelijker
Die verhalen kwamen dus meer dan 30 jaar later naar buiten. Tegenwoordig, zoals bij minister Wiersma, gaat het veel sneller, ziet Bos. "De druk is misschien ook wel een stuk groter op bewindslieden. Ze liggen continu onder een vergrootglas en de media is overal bij. Dat het nu zo in de openbaarheid komt is het bijzondere eraan."
"Sinds de opkomst van #MeToo is het ook een stuk makkelijker geworden om je klachten te bespreken, want vroeger kon je zeker niet ergens naartoe om een melding te maken. Nu is duidelijk dat dit ongewenst gedrag is, maar van eerdere gevallen hebben we simpelweg niet gehoord. Ik kan niet zeggen dat het nooit gebeurd is, maar we weten het gewoon niet."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.