Georganiseerde misdaad probeert politie te ondermijnen, agenten vaker bedreigd: 'Hij zei: ik kom je nog wel eens tegen'

Een kwart van de politiemensen krijgt tijdens hun loopbaan te maken met bedreiging en intimidatie vanuit de georganiseerde misdaad. Deze incidenten nemen toe in aantal en hevigheid. Het gaat om doelbewuste acties om het politiewerk te verstoren.

Dat blijkt uit het rapport 'Ongekend' dat morgen verschijnt en in handen is van EenVandaag. Criminologen hebben in opdracht van onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap, onderdeel van de Politieacademie, onderzocht wat de impact is van de dreiging vanuit de georganiseerde criminaliteit op het politiewerk en op politiemensen.

Doodsbedreigingen en stenen door ramen

Honderden agenten en rechercheurs hebben verteld over hun ervaringen met dreiging vanuit de onderwereld. Onder andere doodsbedreigingen, stenen door ramen thuis, foto's van de kinderen tonen, en criminelen die politiemensen thuis bij de voordeur aanspreken komen langs in het rapport.

Het gaat ook om opmerkingen als "Hier ga je last van krijgen", "Ik weet dat je kind op die school zit", of "Ik ken het kenteken van je auto." Sommige politiemensen worden soms zelfs naar huis gevolgd vanaf het politiebureau aan het einde van hun dienst.

Onder het vergrootglas

Het doel van deze bedreigingen is vooral om politiemensen in de wijk op afstand te houden. Ook willen criminelen ervoor zorgen dat de bewuste agenten hen voortaan met rust laten, of om wraak te nemen op een eerdere controle of aanhouding.

Bij de bedreiging van rechercheurs gaat het om het verstoren van lopende opsporingsonderzoeken bij de recherche, als verdachten weten dat ze onder het vergrootglas liggen.

'Ik kom je nog wel eens tegen'

Een agent die te maken kreeg met ernstige bedreigingen vertelt: "Iemand die behoorlijk bekend was in het criminele circuit en zich onaantastbaar voelde, liet duidelijk blijken dat hij niet bang van mij was." De agent wist dat de crimineel waarschijnlijk een vuurwapen had, hij had namelijk al eerder geschoten. Maar de crimineel vloog de agent meteen aan toen hij werd aangesproken. "Hij zei ook: 'Ik kom je nog wel eens tegen.'"

De agent heeft daarvan aangifte gedaan. "Uiteindelijk is die zaak ingestuurd naar het Openbaar Ministerie en toen moest hij verschijnen bij de officier van justitie voor een stevig gesprek." Maar de crimineel kwam niet en er kwam geen vervolg. "Ik denk dat het Openbaar Ministerie dan toch onderschat wat zoiets met de dienders op straat doet."

Meer bedreigingen in Amsterdam

Politiemedewerkers bij basisteams krijgen bijna tweemaal zo vaak met dreiging en intimidatie te maken als rechercheurs in de opsporing. In sommige politieregio's zoals de Landelijke Eenheid, Amsterdam en Oost-Brabant komt dreiging van medewerkers vaker voor.

Het gaat verreweg het meest om directe fysieke bedreiging zonder dat het tot geweld komt. Daarna volgen bedreiging met geweld (zoals mishandelingen) en indirecte bedreigingen zoals telefoontjes, vreemde auto's of personen bij politiemensen thuis.

PTSS

Sommige agenten lopen tegen mentale problemen aan, zeker als de dreiging zo dicht in de privésfeer komt. Traumapsycholoog Vivian Spiertz van ARQ Centrum'45, die aan het onderzoek meewerkte, zegt dat er een risico is dat iemand dan PTSS ontwikkelt.

"Zeker als er sprake is van een lange opbouw en stapeling van gebeurtenissen. Thuis is om te ontspannen, maar als je ook daar met dreiging wordt geconfronteerd, sta je altijd aan. Dan raak je op termijn uitgeput. Zeker als je dan in je melding niet serieus genomen wordt, kun je PTSS krijgen en uitvallen."

Bedreigingen 'horen erbij'

Van de ondervraagde medewerkers die daadwerkelijk dreiging hebben meegemaakt, zegt ongeveer de helft dat dit invloed heeft gehad op de uitoefening van het werk. Tussen de politie en het Openbaar Ministerie bestaan sinds 2010 landelijke afspraken om snel op bedreigingen te reageren.

Maar het lijkt vooral een verborgen probleem. Minder dan een op de drie bedreigde politiemensen meldt het incident bij een leidinggevende. Soms vinden politiemensen het 'erbij horen' of de dreiging niet erg genoeg om ermee naar de chef te stappen. Maar 20 procent doet aangifte van de bedreiging.

Verkleden op het bureau

Politiechef Peije de Meij schrikt van de aantallen. Binnen de politie houdt hij de portefeuille voor geweld tegen politieambtenaren. "We kennen de verhalen en we weten dat het voorkomt, maar je hebt toch de neiging te denken dat het incidenteel is."

De Meij ziet dat niet de politie, maar de mensen zelf doelwit zijn van bedreigingen. "En dat komt harder aan." Hij gaat verder: "Er gaan eigenlijk nog heel weinig politiemensen in uniform naar hun werk. Ze verkleden zich op hun bureau terwijl het vroeger heel normaal was dat je in je uniform naar het werk ging."