Gemeenten worstelen met Europese aanbestedingsregels, die ook gelden voor sociale projecten. Door ingewikkelde procedures raken ze welzijnsprojecten kwijt, waar ze eigenlijk tevreden over zijn. De succesvolle FIXbrigade in Amsterdam, bijvoorbeeld.
Stichting FIXbrigade pakt slecht geïsoleerde huurwoningen aan en biedt een opleiding aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Gegund aan een Utrechts bedrijf
Voor deze stichting kwam het als een verrassing dat ze de aanbesteding niet gegund kregen in Amsterdam, vertelt initiatiefnemer Jannekee Jansen op de Haar. In het huidige coalitieakkoord van de gemeente was namelijk juist uitbreiding van het initiatief beloofd.
Toch ging een Utrechts bedrijf er met de opdracht vandoor. Zij mogen de plek van de FIXbrigade innemen. En dat leidt tot veel verontwaardiging in de gemeenteraad: waarom kan de FIXbrigade, waar al jaren succesvol mee wordt samengewerkt en waar inwoners vertrouwen in hebben, niet gewoon verder gaan?
Geld bijna op
Dat is ook wat Jansen op de Haar zich afvraagt. Zij is 'zwaar teleurgesteld' in de gemeente en hoopt alsnog op een doorstart van haar initiatief, waar inmiddels zestig 'fixers' buurtbewoners met een laag inkomen helpen om hun huurwoning duurzamer te maken.
Voor de eerste 3 maanden is er nog budget om door te gaan. De 'leermeesters', die leerlingen tot 'fixers' opleiden, kunnen daarmee betaald worden. Maar de fixers zelf niet. Ook is verdere uitbreiding in de rest van het land niet mogelijk, terwijl dat juist de bedoeling was.
Wat is een aanbesteding?
Een aanbesteding is een overheidsopdracht van een gemeente, waterschap, provincie, of de staat die gebonden is aan Europese regels. Grotere opdrachten moeten altijd voldoen aan de Aanbestedingswet. Alle geïnteresseerde partijen binnen Europa kunnen zich voor zo'n aanbesteding inschrijven.
De gedachte achter aanbesteden is dat overheden zo eerlijk mogelijk inkopen, zonder vriendjespolitiek, en de beste kwaliteit voor een zo goed mogelijke prijs krijgen. Maar de regels voor een Europese aanbesteding zijn complex en niet elke organisatie weet hoe ze daar slim mee om kan gaan.
Daardoor verliezen lokale organisaties, waar gemeenten al jaren naar tevredenheid mee samenwerken, vaak een aanbesteding van commerciële bedrijven die veel ervaring hebben met aanbestedingen.
'Moedige wethouder nodig'
Maar er zijn ook andere opties: in Zaanstad, waar de FIXbrigade ook zit, doen ze het bijvoorbeeld zonder aanbesteding. Daar zijn de fixers in dienst bij een welzijnsinstelling.
"Je hebt een moedige wethouder nodig die het anders durft te doen. Bijvoorbeeld met subsidiëring. Of een gemeente kan een aanbesteding opknippen in aparte opdrachten zodat ze niet groot genoeg zijn om onder de Aanbestedingswet te vallen", zegt Jansen op de Haar.
Breder probleem
Niet alleen Amsterdam worstelt met Europese aanbestedingsregels. Ook de gemeenten Zeewolde, Heerlen en Utrecht raken sociale projecten kwijt waar ze eigenlijk tevreden over zijn. Volgens Jansen op de Haar knellen de Europese regels bij dit soort sociale projecten, omdat ze bedoeld zijn voor commerciële opdrachten waar alleen op prijs wordt gestuurd.
Ze noemt het 'een probleem dat bij elke nieuwe aanvraag gekeken wordt naar wie het goedkoopst kan leveren, in plaats van naar kwaliteit'.
'Nooit een eerlijke kans'
Een ander obstakel is dat het schrijven van een aanbesteding heel ingewikkeld is. Partijen die al vaker hebben meegedaan en daardoor weten hoe dat werkt, winnen dan vaak.
"Nieuwe, niet-commerciële partijen krijgen zo eigenlijk nooit een eerlijke kans. Het is een wedstrijd in wie het beste weet hoe je zo'n aanbesteding schrijft. Voor ons was dit totaal nieuw."
Ervaring met aanbesteden
De partij die de aanbesteding won, heeft inderdaad ervaring met aanbestedingen. Wel werkt het Utrechtse bedrijf net als de FIXbrigade met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Alleen komen deze uit Utrecht en hebben geen Amsterdams netwerk. "Dat bedrijf vraagt ons nu of ze ons personeel over mogen nemen", zegt Jansen ter Haar.
Daar voelt ze niks voor. Haar personeel is bij de FIXbrigade opgeleid en kan veel meer dan het nieuwe bedrijf aanbiedt, zegt ze. "Het gaat ons om echt goed isoleren om zo de energierekening omlaag te brengen. Het is weer de kwantiteit waar het om gaat, niet de kwaliteit."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.