Gemeenten voorbereid op terugkeer Syriëgangers: honderd terugkeerplannen klaar

Zijn gemeenten klaar voor de opvang van de tientallen Nederlandse IS-vrouwen en hun kinderen? EenVandaag ondervroeg burgemeesters die te maken hadden met uitreizigers naar Syrië.

De druk op de Nederlandse overheid om Nederlandse vrouwen en kinderen op te halen uit de Noord-Syrische vluchtelingenkampen neemt toe. Maar het standpunt van het kabinet blijft ongewijzigd. Iedereen die daar zit moet op eigen beweging een consulaat zien te bereiken. Tot dusver is dit een aantal vrouwen en hun kinderen gelukt, zoals Melis A. die opgehaald werd door haar vader en eerder nog, Laura H.

Ophalen 'politiek proces'

EenVandaag ondervroeg de 20 gemeenten die in het kader van het voorkomen van terrorisme en radicalisering geld ontvangen, de zogeheten versterkingsgelden. In totaal hebben 14 gemeenten de vragenlijst ingevuld, waaronder steden met veel uitreizigers Amsterdam, Den Haag, Delft, Utrecht en Maastricht.

Het merendeel van de gemeenten wil zich niet uitlaten over het actief terughalen van vrouwen en kinderen uit Syrië. Zij vinden het kabinet leidend, noemen het een onderwerp van het 'landelijke politieke proces' en bereiden zich achter de schermen voor op terugkeerders.

Kinderen wél ophalen

De partijloze burgemeester van Maastricht, Annemarie Penn-te Strake, vindt dat de overheid een zorgplicht heeft om de kinderen in de Noord-Syrische kampen op te halen. "Hoewel dit een afweging is die op landelijk niveau gemaakt wordt, vindt de burgemeester dat deze Nederlandse kinderen niet verantwoordelijk gehouden kunnen worden voor de daden van hun ouders."

"De Nederlandse overheid heeft een zorgplicht voor deze kinderen en zou ze dus naar Nederland moeten halen", schrijft ze in haar antwoord aan EenVandaag. Daarnaast spreekt Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen voor het CDA, zich uit. Hij schrijft in zijn reactie op de vraag of de Nederlandse overheid de kinderen uit Syrië en Irak moet ophalen dat 'dit denkbaar [kan] zijn in het belang van het kind'.

Honderd terugkeerplannen klaar

Gemeenten in Nederland hebben in samenwerking met de Raad voor de Kinderbescherming terugkeerplannen voorbereid voor kinderen die uit het kalifaat terugkeren. "Bij aankomst op Schiphol wacht de volwassenen aanhouding en vervolging", schrijft Marja van Bijsterveldt van de gemeente Delft.

De kinderen worden op Schiphol gescheiden van hun moeders en gaan naar familie, een instelling of pleeggezin. Waar het kind naartoe gaat, ligt nu al vast in een terugkeerplan. De Raad voor de Kinderbescherming laat EenVandaag weten al honderd van dit soort plannen klaar te hebben liggen.

Ieder kind een eigen plan

"Per kind is onderzocht wie het kan opvangen, naar welke school het kan en welke hulp het kind en het netwerk van het kind nodig hebben", schrijft de burgemeester van Haarlemmermeer Marianne Schuurmans-Wijdeven.

"En welke veiligheidsmaatregelen getroffen moeten worden om de veiligheid van de kinderen zelf en van hun omgeving te waarborgen", vertelt zij. Zo schrijft de gemeente van Amsterdam dat er 'voor ieder potentieel terugkerend persoon door het lokale casusoverleg een plan van aanpak opgesteld'.

Geen signalen over onrust rond terugkeer

In Maastricht ontstond onlangs onrust rond de vestiging van een vrouw die in het verleden uitgereisd was. Bij de meeste gemeenten zijn echter 'geen signalen' bekend of worden er 'geen uitspraken' gedaan over onrust. De ondervraagde gemeenten voelen zich daarnaast goed geïnformeerd door de NCTV over terugkeerders.

Ze vinden dat ze voldoende bestuurlijke handvatten hebben om onrust rond of mét een eventuele radicale terugkeerder in te dammen. Ze verwijzen naar de tijdelijke wet bestuurlijke maatregelen terrorisme uit 2017. "De tijdelijke wet biedt voldoende handvatten om bij gegronde vermoedens onder andere bij terugkeerders een gebiedsverbod en/of contactverbod op te leggen", schrijft de gemeente Utrecht.