Gemeenten lenen starters steeds vaker meer geld voor hun eerste woning: 'Het is een oplossing voor de bühne'

Gemeenten verruimen op grote schaal leningen voor starters op de woningmarkt. De zogeheten starterslening wordt steeds populairder. In de eerste helft van dit jaar werd al voor 53 miljoen aan leningen uitgegeven tegenover 66 miljoen in heel 2020.

De starterslening is een aanvullende lening voor mensen die voor het eerst een huis kopen, bovenop de normale hypotheek. Maar nu de huizenprijzen steeds hoger worden, is die lening bij veel gemeenten niet meer toereikend om het laatste stukje naar een eigen huis te overbruggen. Zo ook in de gemeente Barendrecht. "Er werd de afgelopen nauwelijks een aanvraag gedaan voor een starterslening, in 2020 zelfs nul keer", vertelt wethouder wonen Arnoud Proos.

Geen woning te koop onder de 2 ton

In Barendrecht kon maximaal 30.000 euro worden geleend van de gemeente, maar alleen als de maximale aankoopsom van het huis onder de 200.000 euro was. En voor dat bedrag kwam er het afgelopen jaar geen enkele woning te koop in Barendrecht, blijkt uit cijfers van Funda.

"Starters vormen een groep die het moeilijk heeft, dus hebben we de maximale aankoopprijs verhoogd naar 325.000 euro en ook wat andere criteria veranderd," zegt Proos. Zo komen de starters eerder in aanmerking voor de lening.

Nog steeds te weinig huizen

Woningmarkteconoom voor de Rabobank Nic Vrieselaar is kritisch op het oprekken van de starterslening. "Op langere termijn is het onhoudbaar. Als je een starter meer geld geeft, zijn er nog steeds te weinig huizen beschikbaar. Het is een soort stoelendans, waarbij aan het einde van het liedje nog steeds te weinig stoelen in de kring staan. De huizenmarkt is ontzettend krap, betekent dat als je de ene starter helpt, het ten koste gaat van een andere starter."

En er zijn meer nadelen volgens de econoom. "Door de starterslening krijgen mensen ook hogere woonlasten, terwijl we in Nederland hebben afgesproken dat we het fijn vinden dat mensen naast hun woonlasten ook leuke dingen kunnen doen. Hoge woonlasten kunnen risicovol zijn. Ook leidt de starterslening tot nog meer vraag op de woningmarkt omdat er zo nóg meer woningzoekenden zijn. Terwijl we nou aan vraag juist géén gebrek hebben."

'Sympathiek voor de bühne'

Vrieselaar noemt de starterslening een 'doodlopende strategie' van de politiek. "Je kunt de leennorm wel oprekken, maar dat leidt er niet toe dat meer mensen een huis hebben. Het wordt zo eigenlijk een cadeau van jongeren aan huisbezitters, want huizen worden alleen maar duurder."

"Politici hebben weinig oog voor het feit dat huizen gewoon te duur zijn. Dit is een oplossing die voor de bühne sympathiek overkomt, maar zorgt er ook voor dat we niet erkennen dat huizen in Nederland eigenlijk te duur zijn geworden."

'Moet aan de vraagkant gebeuren'

Wat er dan wel moet gebeuren? Inzetten op woningbouw om starters een eerlijke kans te geven. Maar Vrieselaar ziet ook wel dat dat pas op de lange termijn verlichting kan geven.

"Op korte termijn kun je heel weinig doen, maar als er iets is wat je kunt doen, moet het aan de vraagkant gebeuren. Ik kan me voorstellen dat reguliere huizenkopers worden voorgetrokken en beleggers worden ontmoedigd. Dan zullen de prijzen minder hard stijgen."

'We moeten én én doen'

Voorlopig ziet Vrieselaar de starterslening dus niet als dé oplossing voor het woonprobleem van starters. Maar wethouder Proos vindt niet dat de gemeente tot die tijd de starterslening dan maar stil moet leggen. "Ik zie ook wel in dat we hier de oorlog niet mee gaan winnen, maar waar de landelijke overheid een hele gereedschapskist heeft, heeft de gemeente maar twee of drie schroevendraaiers. Dan kun je ons niet kwalijk nemen dat we die gebruiken."

"Je moet wat mij betreft én én doen. En inzetten op meer woningen, maar ook starters een steuntje in de rug geven. En ik wil niet alleen maar slecht spreken over beleggers. Zij zorgen namelijk ook weer voor betaalbare huurwoningen met de panden die ze opkopen", stelt Proos.