Gemeente Westerveld negeert zorgen inwoners over landbouwgif

Bij de bollenteelt in de Drentse gemeente Westerveld wordt intensief gebruik gemaakt van bestrijdingsmiddelen. Dit tot groot ongenoegen van omwonenden, die bang zijn voor de effecten van het landbouwgif op hun gezondheid.

De afgelopen jaren zijn er steeds meer bollenvelden bijgekomen rond Westerveld. Een prachtig gezicht, alle bloeiende bloemen, maar omwonenden zien het met lede ogen aan. "Er wordt veel gif gesproeid bij deze vorm van sierteelt, vooral bij lelies. Dat gif kan zich makkelijk verspreiden over onze huizen en tuinen. We maken ons echt zorgen", vertelt Rob Chrispijn, woordvoerder namens het lokale burgerinitiatief Meten is Weten.

'Volksgezondheid is óók belangrijk'

"We begrijpen dat de telers een sterk economisch belang hebben, dat is hun goed recht. Maar de volksgezondheid is óók belangrijk." En deze wordt volgens Chrispijn en andere omwonenden niet genoeg door de overheid beschermd.

Telers waarschuwen dat hun oogst gevaar loopt als meer bestrijdingsmiddelen worden verboden. En dat is slecht voor de Nederlandse economie, waarvan de agrarische sector, en dus ook de sierteelt, een belangrijk onderdeel vormen. Ook vinden ze de zorgen van omwonenden onterecht: de geconstateerde waardes vallen immers keurig binnen de Europese normen voor bestrijdingsmiddelen.

RIVM vindt meer onderzoek nodig

Wie er nu gelijk heeft, telers of de verontruste omwonenden, is vooralsnog niet duidelijk. Afgelopen jaar publiceerde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een onderzoek waaruit bleek dat omwonenden van landbouwgebieden in grotere mate worden blootgesteld aan schadelijke stoffen dan inwoners buiten agrarische gebieden.

Op zich niet heel verrassend, maar de vraag is óf en zo ja, in welke mate deze verhoogde blootstelling schadelijk is. Het RIVM heeft opdracht gegeven voor een vervolgonderzoek hierover. In juni 2020 worden de eerste resultaten verwacht.

'Een hoop gif bij elkaar'

Ook Rob Chrispijn van Meten is Weten vindt meer onderzoek nodig: "Er is nog maar weinig bekend over de verspreiding van dit soort landbouwgif in bodem en lucht. Wij hebben daarom als omwonenden zelf onderzoek laten uitvoeren. Daaruit kwam naar voren dat er meer dan 50 verschillende bestrijdingsmiddelen aanwezig zijn in onze directe omgeving. Afzonderlijk gemeten misschien niet boven de EU-norm voor pesticiden, maar bij elkaar opgeteld is het een behoorlijke hoop gif."

Toxicoloog Martin van den Berg van de Universiteit Utrecht begrijpt de zorgen. Hij heeft een aantal van de cijfers van het burgerinitiatief bekeken: "De hoeveelheden per gevonden bestrijdingsmiddel vallen inderdaad binnen de toegelaten EU-normen. Maar het is niet voldoende bekend wat de combinatie van verschillende gifstoffen voor de gezondheid betekent. Versterken de stoffen elkaar wellicht en wat is het effect daarvan op het lichaam? We hebben eigenlijk geen idee."

Verhuizen

Huisarts Martijn Molema is lange tijd actief geweest bij het burgerinitiatief Meten is Weten. Maar nu wil hij verder onderzoek niet afwachten, komende maand verhuist Molema met zijn gezin vanuit Westerveld naar Zweden. "Ik heb twee kleine kinderen die hier door huis en tuin banjeren. We dachten dat we in een groene en gezonde omgeving leven. Nu we de metingen hebben gedaan en weten hoeveel troep er in de lucht en op de oppervlaktes zit, wil ik niet meer wachten totdat de overheid eindelijk haar zorgplicht voor burgers serieus neemt. Met pijn in ons hart gaan we weg."

'Convenant zorgt ervoor dat telers hun gang kunnen blijven gaan'

Intussen heeft de gemeente Westerveld een convenant opgesteld dat deze week getekend werd door de gemeente, telers en niet-georganiseerde inwoners van Westerveld. Rob Chrispijn is er niet over te spreken: "Telers kunnen daardoor gewoon hun gang blijven gaan. De zogeheten spuitvrije zone blijft bij 20 meter vanaf de gevel van een woning, kinderdagverblijf, verzorgingshuis of school. Wij willen een spuitvrije zone van minimaal 100 meter, totdat meer bekend is over de mogelijke schadelijke effecten van landbouwgif op de gezondheid."

De overheid moet stoppen boeren en burgers met elkaar de ring in te sturen, zegt Chrispijn. De belangen zijn te verschillend om tot elkaar te komen, vinden hij en andere omwonenden. "Boeren zeggen zich aan de regels te houden, maar de regels beschermen ons niet. En zo'n convenant waar we onderaan bij het kruisje mogen tekenen lost niets op. Wij willen dat de overheid met structurele oplossingen komt. Bestrijdingsmiddelen zijn geen burenkwestie, maar een landelijk probleem."

Reactie KAVB: 'Alle middelen zijn veilig bevonden'

"Alle middelen die gebruikt worden zijn legale en door het CTGB (College Toelating Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden) veilig bevonden middelen", zegt J.H.M. Bond, voorzitter van de KAVB (Koninklijke Algemeene Vereeniging voor de Bloembollencultuur).

De milieubelasting van de bloembollenteelt is sinds 1995 met meer dan 80% afgenomen. Bij een gemiddelde lelieteler bestaat ongeveer 75% van het gebruik nu uit middelen die ook zijn toegestaan voor gebruik in de biologische landbouw.

Wij verwijzen naar de antwoorden van Minister Schouten op schriftelijke vragen vanuit de Tweede Kamer waarin zij verwijst naar een onderzoek waaruit blijkt dat alle gevonden stoffen in Westerveld beneden de veilige grenswaarden liggen die het CTGB hanteert bij de toelating van middelen."