Aan draagvlak heeft het nooit ontbroken. Mensen in het land kiezen hun burgemeester graag zelf, blijkt uit peilingen die EenVandaag de afgelopen jaren deed. Maar de politiek wil er al die jaren toch niet aan. Tot nu, wellicht. Met de steun van het volk en de Tweede Kamer lijkt het binnenhalen van dit D66-kroonjuweel een ‘inkoppertje’.
In de versnipperde Tweede Kamer van vandaag zie je het zelden: 147 van de 150 leden die vóór een wetsvoorstel stemmen. D66 kreeg in januari zoveel handen op elkaar voor het idee om burgemeesters anders te gaan benoemen. Officieel doet de koning dat namelijk nu, maar dat vindt D66 te weinig democratisch.
Steun in Tweede Kamer én in de samenleving
Ook een meerderheid (57%) van de leden van het EenVandaag Opiniepanel gaf recent aan voorstander te zijn van een gekozen burgemeester. Zij vinden dat de keuze voor een burgemeester nu geen afspiegeling is van de politieke voorkeur van de bevolking: "Dan krijgt mijn partij ook eens de kans een burgemeester te leveren. Niemand stemt op de partij van onze huidige burgemeester." Ook hekelen zij het dat politici van buiten de regio ook burgemeester kunnen worden: "De burgemeester moet uit de regio komen en binding met de gemeente hebben. En geen afgevallen Haagse politicus”, zegt een panellid in ons onderzoek. De steun voor de gekozen burgemeester is de afgelopen jaren vrijwel onveranderd.
De afgelopen jaren is een meerderheid van het EenVandaag Opiniepanel onveranderd voor de gekozen burgemeester.
Gaat het CDA tegen stemmen?
Voordat deze D66-droom werkelijkheid wordt, moet echter nog een flinke horde worden genomen. Tweederde van de Eerste Kamerleden moet volgende week instemmen met het plan. Ondanks afspraken in het regeerakkoord, liggen uitgerekend de senatoren van coalitiegenoot CDA dwars. En dat terwijl CDA-kiezers in de laatste EenVandaag-peiling bijna net zo enthousiast zijn over de gekozen burgemeester als het gemiddelde panellid: 51 procent is voor; 33 procent is tegen. Zonder de unanieme steun van hun vertegenwoordigers bij de stemming volgende week lijkt de gekozen burgemeester definitief van de baan. Een nieuwe ‘Nacht van Van Thijn’ ligt op de loer.
Les uit 'Nacht van Van Thijn'
Die bewuste nacht in 2005 keert toenmalig senator Ed van Thijn van coalitiegenoot PvdA zich onverwacht tegen het D66-plan om de Kroonbenoeming van de burgemeester te schrappen. Niet per se om het wijzigen van de Grondwet, wel omdat Van Thijn het niet eens was met de snelheid waarmee D66 de gekozen burgemeester wilde doorvoeren. Een klap in het gezicht van verantwoordelijk D66-minister Thom de Graaf. Niet veel later trad hij af.
Dertien jaar later kan D66 zich electoraal geen nieuwe ’Nacht van Van Thijn' veroorloven. In ruil voor het schrappen van de kroonbenoeming van burgemeesters heeft D66 het raadgevend referendum opgeofferd. Sindsdien kan de partij op zes zetels minder rekenen in De Peiling van EenVandaag en Ipsos. Rond Prinsjesdag gaf slechts 18% van de D66-kiezers aan de partijpunten voldoende terug te zien in het kabinet. Het geduld van de D66-kiezer raakt op en met nog meer gesneuvelde partijplannen zal het zetelverlies in een stroomversnelling komen.
D66 staat in De Peiling op zes zetels verlies ten opzichte van de Tweede Kamerverkiezingen van 2017.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.