Geen huis, hoge lasten en veel crises: studenten hebben steeds meer psychische klachten, maar er is wat aan te doen

Geen huis kunnen vinden, hoge lasten en de klimaatcrisis. De opeenstapeling van dit soort onzekerheden leidt ertoe dat studenten veel stress en mentale problemen ervaren. Dat zegt onderzoeker Jolien Dopmeijer van het Trimbos-instituut.

het kenniscentrum deed onderzoek naar de oorzaken voor de prestatiedruk die studenten in het hoger onderwijs ervaren. Uit een eerder onderzoek van het Trimbos-instituut uit 2021 bleek dat iets meer dan de helft van alle studenten in Nederland last heeft van psychische klachten.

Drie oorzaken voor klachten

Uit het vervolgonderzoek dat vandaag naar buiten is gekomen, is specifiek ingegaan op de oorzaken van deze trend. Dopmeijer was onderdeel van het onderzoeksteam en vertelt dat de klachten bij studenten grofweg in drie oorzaken in te delen zijn.

Ze wijst op het eigen vermogen van studenten om met druk en stress om te gaan. Ook noemt ze de organisatie van het onderwijs en de stand van de wereld. "Daar maken studenten zich behoorlijk zorgen over", zegt ze.

Grotere problemen dan eerdere generaties

De huidige generatie studenten wordt met aanzienlijk grotere maatschappelijke problemen geconfronteerd dan eerdere generaties, legt Dopmeijer uit. "Denk aan hoge lasten, of aan het niet kunnen vinden van een woning. Dat zijn dingen die hen heel direct raken. Ze kunnen bepaalde stappen niet maken die wel passen bij waar ze zijn in hun leven."

Maar volgens de onderzoeker speelt ook een langetermijnvisie bij studenten een rol. "Hoe ziet de wereld er straks uit tegen de achtergrond van de klimaatcrisis? De crises die zich opstapelen zijn veel intenser dan voorheen", benoemt ze het verschil met eerdere generaties studenten. "En die raken specifiek jongeren, omdat het vooral over de toekomst gaat."

Meer keuzevrijheid dan vroeger

Ook hebben jongeren tegenwoordig meer keuzevrijheid dan vroeger. Dit heeft een negatief effect op de mentale gesteldheid van studenten, zegt de onderzoeker. "Daar is veel prestatiedruk uit ontstaan. Je kunt uit allerlei levens gaan kiezen."

'Je kunt alles worden wat je wil', zo luidt de gevleugelde uitspraak. Maar Dopmeijer vindt deze gedachte juist gevaarlijk. "Niet alles is voor iedereen weggelegd. We moeten jongeren meer ruimte en tijd geven om te ontdekken waar hun hart ligt. Dan zouden we denk ik een hoop minder gestreste en onder druk staande studenten hebben."

Behoeftes van de huidige generatie

Het onderwijs probeert intussen in te gaan op de behoeftes van de huidige generatie studenten. Het bindend studieadvies staat ter discussie, het leenstelsel wordt afgeschaft en de basisbeurs komt weer terug. Helpt dat bij het verlagen van de prestatiedruk?

"Dat moeten we op de lange termijn gaan zien", zegt Dopmeijer. "Ik begrijp de maatregelen zeker wel, het is ook wat studenten veel aangegeven als oorzaak. Ik denk wel dat het gaat bijdragen aan drukverlaging, maar het zal niet het hele probleem oplossen. Al is dat, denk ik, ook niet de gedachtegang daarachter."

'Geef ze een stem'

Er zijn volgens Dopmeijer meer manieren om studenten tegemoet te komen. "Je zou bijvoorbeeld kunnen kijken naar lastenverlichting naar het toegankelijker maken van studentenkamers. Of je kan ze helpen met mentaal vaardiger worden."

Belangrijke voorwaarde is vooral dat we studenten serieuzer nemen, roept de onderzoeker op. "Zet ze aan tafel, betrek ze in beleidszaken. Geef ze een stem. Dat gebeurt nu te weinig."