Fotograaf Dirk-Jan Prins maakt al sinds 2014 foto's van explosies en stofwolken bij Wijk aan Zee. Tot nu toe kreeg hij steeds te horen dat die niet als bewijs konden dienen dat staalbedrijven de wet overtreden. Maar daar is verandering in gekomen.
Het OM gaat nu toch tot vervolging over, meldt de Volkskrant. Er ligt inmiddels een dossier bij de rechter-commissaris, die uiteindelijk definitief beslist of de vervolging wordt doorgezet. In dat dossier zijn foto's en een verhoor van fotograaf Dirk-Jan Prins opgenomen. Hij hoopt dat de rechter het bedrijf dwingt om schoner te gaan werken.
'Geen bewijsmateriaal'
Prins verhuisde ooit naar Wijk aan Zee omdat hij behoefte heeft aan schone lucht. Hij lijdt aan een ziekte, waardoor hij snel benauwd is. De zeewind zou hem goed doen, dacht hij. Maar niets bleek minder waar, de benauwdheid bleef en Prins onderzocht hoe dat kwam.
Omdat hij persfotograaf is, begon Prins in 2014 foto's te maken van de uitstoot van het staalbedrijf Harsco op het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Vanaf de duinen legde hij alle stofwolken en explosies vast. Honderden foto's heeft hij inmiddels als bezorgde burger naar de Omgevingsdienst gestuurd, die toezicht moet houden op het staalbedrijf. Maar daar kreeg hij telkens nul op het rekest. "Je foto's kunnen niet als bewijsmateriaal dienen", werd hem verteld.
Twee strafzaken
Het Openbaar Ministerie denkt, anders dan de Omgevingsdienst, dat de foto's wel degelijk geschikt zijn als bewijsmateriaal en laat EenVandaag weten dat er zelfs twee strafzaken in voorbereiding zijn: eentje over de grafietregens en een tweede over het verwaaien van grondstoffen begin 2018, waarbij fijnstof is vrijgekomen.
De Omgevingsdienst noemde dat voorval toentertijd al 'ernstig'. Tata Steel wordt er door het OM van verdacht dat het bedrijf in strijd met de voorschriften van de milieuvergunning heeft gehandeld. Het bedrijf zou stof hebben verspreid 'verder dan de toegestane 2 meter vanaf de bron', zoals in de vergunning staat.
Enorme vuurbal
Maart 2019 is fotograaf Prins als getuige gehoord in de fijnstofzaak. Het proces-verbaal van dat getuigenverhoor is in handen van EenVandaag. Rechercheurs vertelden Prins dat zijn foto's van 28 juli 2018 als begindatum zijn genomen voor het strafrechtelijk onderzoek. Prins is blij. Eindelijk wordt er iets gedaan met zijn foto's, die steeds per foto een datum, tijd en plaats van opname mee hebben gekregen.
Die bewuste dag in juli omschrijft hij als een warme zomerdag toen hij op zijn vaste stekkie stond met zijn camera in de aanslag. "Ik hoorde een enorm gesis, alsof je duizenden slangen hoort sissen. Een fractie van een seconde later volgde een enorme vuurbal met daarna een zwarte wolk."
Zwart stof
De uitstoot van grafietregens veroorzaakt al jaren onrust en bezorgdheid in de omgeving van de fabriek. Het grafiet komt vrij tijdens de verwerking van slakken, een afvalproduct bij het maken van staal. Inwoners van Wijk aan Zee vinden stof in hun achtertuin, op het aanrecht en op het dekbed van hun kinderen.
Ze vragen zich al jaren af wat dat doet met hun gezondheid: "Komt het stof ook in onze longen terecht?" Directeur Hans van den Berg van Tata Steel heeft toegegeven dat de grafietregens inderdaad belastend zijn voor de omgeving. "Wij zijn geen goede buur op het moment", zei hij in 2019. Tata Steel bouwde vervolgens een hal, maar die bleek maar een deel van de overlast weg te nemen.
Bezorgde moeders
Het RIVM heeft onderzoek gedaan naar de grafietregens en geconstateerd dat de uitstoot schadelijk kan zijn voor jonge kinderen. Uit een later onderzoek van de GGD Kennemerland blijkt dat er maar liefst 27 procent meer longkanker voorkomt in de omgeving van Tata Steel.
Moeders uit Wijk aan Zee willen dat er nu echt iets gaat veranderen in hun omgeving. Zij organiseerden recent een 'klapstoelenprotest' midden in het dorp. "Ik ken meer mensen met longkanker dan met corona, dat is toch verschrikkelijk", was het commentaar van een van hen.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.