FNV wil armoede voorkomen door lonen aan inflatie te koppelen, maar dat is niet zonder risico's

Meer dan 1 miljoen huishoudens komen moeilijk rond. De verwachting is dat dit aantal snel zal toenemen als de inflatie verder stijgt. "Alles wat er begin dit jaar is afgesproken in de cao's is al lang ingehaald door de inflatie", zegt Niek Stam van FNV.

Afgelopen maand kwam de inflatie in Nederland boven de 10 procent uit. Voor steeds meer Nederlandse huishoudens wordt het moeilijk om financieel de eindjes aan elkaar te knopen. Boodschappen, brandstof, de huur- en gasprijzen, alles wordt rap duurder.

'Vinden we dit acceptabel in Nederland?'

Vakbondsman Niek Stam wil daarom dat er meer wordt gedaan om de koopkracht voor gezinnen te behouden. Namens de FNV onderhandelt Stam met grote bedrijven in de Rotterdamse haven over nieuwe cao's.

"We moeten ons afvragen of we het acceptabel vinden dat een Nederlandse werknemer door de inflatie een stuk minder verdient, terwijl hij of zij niet minder werkt. Dat is sociaal oneerlijk en ook slecht voor de economie."

Automatische prijscompensatie terug in de cao

Een effectief middel om te voorkomen dat mensen in armoede belanden, is volgens Stam de zogeheten automatische prijscompensatie (APC). Dit mechanisme houdt in dat lonen precies even hard stijgen als de prijzen. "Als het Centraal Bureau voor de Statistiek uitrekent dat de inflatie 10 procent bedraagt, dan stijgen de lonen dus met hetzelfde percentage", legt Stam uit.

Dit is niet alleen voor de werknemers goed, vervolgt de FNV-bestuurder. "Ook werkgevers hebben er baat bij, want in jaren met lage inflatie hoeven de lonen nauwelijks of zelfs helemaal niet te stijgen."

Economen huiverig voor herinvoering

De automatische prijscompensatie is niet nieuw. In de jaren 70 maakte de koppeling van lonen en inflatie deel uit van bijna alle cao's. Maar veel economen zijn huiverig over de mogelijke gevolgen van een herinvoering.

"We zagen toen dat het elkaar omhoog bleef stuwen, waardoor je een loonprijsspiraal kreeg", zegt ING-econoom Bert Colijn. "Dat resulteerde uiteindelijk in een flinke recessie waarbij ook veel mensen hun banen kwijt zijn geraakt. Dat is het risico dat je kunt lopen."

Bedrijf winst, werknemer achteruit

Maar Niek Stam weerspreekt dit. "Bij sommige bedrijven in de havens hebben we al decennia lang zo'n koppeling in de cao's opgenomen, en het werkt prima. Recent is daar mega-rederij Hapag Lloyd bijgekomen, met een APC van 3 jaar."

Ook met een aantal andere bedrijven, waaronder containergigant Maersk-Line, is FNV Havens in gesprek. En dat is een goede zaak, denkt Stam. "Maersk heeft dit jaar 37 miljard euro winst gemaakt, dat is echt een astronomisch bedrag. Het zou toch heel raar zijn als de werknemers dan wél hard achteruit gaan."

'Elk jaar opnieuw onderhandelen is gedoe'

Elk jaar opnieuw over loonsverhogingen onderhandelen is ook best gedoe, vindt de vakbondsman. "Het klinkt misschien sexyer als je zegt 'We hebben 5 procent loonsverhoging eruit gesleept'."

"Maar alles wat begin van dit jaar werd afgesproken in allerlei cao's is nu al lang door de inflatie ingehaald."

'Lonen moet wel omhoog'

Econoom Bert Colijn maakt zich vooral zorgen over de duur van de huidige economische crisis: "Het is wel echt serieus. We hebben hele hoge inflatie, de loongroei loopt achter en dat betekent een flinke daling van de koopkracht. Mensen merken het echt in hun portemonnee."

Veel wordt bepaald door wereldwijde ontwikkelingen waar we in Nederland niet veel aan kunnen doen, benadrukt de econoom. Een simpele oplossing voor het koopkrachtverlies is er daarom volgens Colijn ook niet: "De lonen moeten wel omhoog, maar dan zonder een brede herinvoering van de APC. En lagere inkomens zullen extra gesteund moeten worden, dat lijkt op dit moment de beste oplossing."