Het aantal mensen dat voorstander is van een traditionele 'Zwarte Piet' is dit jaar fors lager dan een jaar geleden. Iets meer dan de helft, 55 procent, vindt dat het uiterlijk van 'Zwarte Piet' niet moet worden aangepast. Dat was vorig jaar 71 procent.
Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 29.000 leden van het Opiniepanel. Een derde (34 procent) vindt dat de traditionele piet wel moet worden aangepast. 11 procent twijfelt daarover.
Draagvlak wordt gestaag minder
Al sinds 2013 onderzoekt EenVandaag hoe mensen over het uiterlijk van 'Zwarte Piet' denken. Sindsdien groeit het aantal mensen dat vindt dat het uiterlijk van de traditionele piet aangepast moet worden, gestaag.
Tot 2017 nam het aantal mensen dat de traditionele piet wilde houden, steeds iets af. De afgelopen 2 jaar stabiliseerde dat, maar na de Black Lives Matter-demonstraties afgelopen zomer en de uitspraak van premier Rutte dat hij meer begrip heeft voor mensen die zich gediscrimineerd voelen, wordt die groep dus weer kleiner.
Lieve vrede bewaren
Acht op de tien deelnemers (78 procent) zeggen dat ze 'Zwarte Piet' geen racistisch fenomeen vinden. Voor veel mensen die dit jaar van mening zijn veranderd, is dat dan ook niet de reden. Ze zeggen dat ze voorstander zijn van aanpassingen 'om de lieve vrede te bewaren'. Ze verwijzen hierbij naar de maatschappelijke onrust en demonstraties die afgelopen zomer en bij eerdere intochten plaatsvonden.
Ook zijn ze klaar met de terugkerende debat: "Laten we het maar aanpassen, dan zijn we hopelijk voor eens en altijd van die eeuwige discussies af", zegt iemand.
Geen 'Pietendiscussie'
Het vooralsnog uitblijven van een grote maatschappelijke 'Pietendiscussie' dit jaar lijkt ook te stemmen tot mildheid. 61 procent van alle ondervraagden zegt dat die discussie dit jaar niet leeft bij henzelf en heeft naar eigen zeggen "genoeg aan het hoofd door corona".
Bij veel mensen met een Surinaamse of Antilliaanse afkomst is dat anders. Bij driekwart van hen leeft het thema, ondanks de coronacrisis, ook dit jaar. "Zolang de meeste witte mensen nog pro-Zwarte Piet zijn, blijf ik strijdbaar", zegt een Antilliaanse deelnemer. Een aantal van hen ziet ook lichtpuntjes: "Ik ben groot voorstander van het aanpassen van Zwarte Piet. Na 20 jaar mijn mening delen, zie ik eindelijk verandering in Nederland."
Uitspraken Rutte
Na de antiracismedemonstraties deze zomer zei premier Rutte dat hij door de jaren heen anders is gaan denken over het uiterlijk van 'Zwarte Piet'. Rutte zei dat hij in de loop van de tijd veel mensen heeft ontmoet 'met een donkere huidskleur die zeiden zich ongelofelijk gediscrimineerd te voelen omdat Zwarte Piet zwart was'. Dat heeft de premier naar eigen zeggen aan het denken gezet. "Dat is het laatste wat je wilt bij een Sinterklaasfeest."
7 procent van de mensen die dit jaar van mening zijn veranderd, zegt dat deze uitspraken invloed hebben gehad op hun mening. De meerderheid zegt van niet, al herkennen sommigen zich er wel in: "Ik heb precies dezelfde ontwikkeling in denken meegemaakt. Ik vind Zwarte Piet niet racistisch, heb er zelf geen moeite mee. Maar ik hoorde van iemand dat hij als kind Sinterklaastijd een nare tijd vond omdat hij dan vaak uitgescholden werd voor Zwarte Piet. Dat vond ik naar om te horen en sindsdien denk ik er anders over", schrijft een deelnemer.
'Roetveegpieten'
Veel mensen die dit jaar van mening zijn veranderd, vinden dat de traditionele piet moet worden vervangen door pieten met roetvegen op hun wangen. Dat soort pieten zijn, net als vorig jaar, in het Sinterklaasjournaal te zien. Vond vorig jaar de meerderheid dat nog onacceptabel, nu zijn de meningen daarover verdeeld. 47 procent vindt het wel acceptabel dat er alleen 'roetveegpieten' te zien zijn, 43 procent vindt dat niet.
Bij sommige gemeentelijke intochten wordt Sinterklaas nog wel vergezeld door traditionele 'Zwarte Pieten'. De helft (50 procent) denkt dat die er over 2 jaar nog steeds zijn, maar als we kijken naar de verdere toekomst neemt dat aantal rap af. Een kwart (26 procent) denkt dat er over 5 jaar nog 'Zwarte Pieten' zijn, slechts een op de vijf (19 procent) denkt dat we die over 10 jaar nog zien. De meeste mensen denken dat de traditionele 'Zwarte Piet' de komende jaren helemaal zal verdwijnen.
Over dit onderzoek
Aan het onderzoek (pdf), gehouden van 7 tot en met 12 november 2020, deden 28.825 mensen mee, onder wie 500 mensen van Surinaamse of Antilliaanse afkomst. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.