Feit of fictie: homo's in concentratiekampen?

Homoseksuelen hebben het zwaar in Tsjetsjenië. Martelingen en vernederingen zijn er aan de orde van de dag. Ook familie accepteert homoseksualiteit vaak niet en eerwraak ligt op de loer. Maar worden homoseksuelen ook in zogeheten concentratiekampen gevangen gezet?

Richard Groenendijk deed vorig jaar samen met Art Rooijakkers verslag van de Gaypride in Amsterdam. Resultaat: een kussende Richard en Art. In het programma Ranking the Stars (BNN/VARA) doet Groenendijk een opmerkelijke uitspraak. “In Tsjetsjenië worden homoseksuelen opgesloten in concentratiekampen."

In de uitzending ontstaat veel ophef over het woord concentratiekamp. Het doet ons allemaal denken aan de gruwelen uit de Tweede Wereldoorlog. Amnesty International herkent de schokkende verhalen. De belangrijkste vraag: worden homoseksuelen in Tsjetsjenië daadwerkelijk opgesloten in concentratiekampen? EenVandaag zoekt het uit.

Concentratiekampen

Van Dale omschrijft een concentratiekamp als: „kamp waarin politiek gevaarlijke personen worden opgesloten”; andere bronnen, Wikipedia en historische sites spreken van een „afgesloten kamp waar politiek gevaarlijk geachte, gestrafte of in de maatschappij ongewenste personen zonder vorm van rechtvaardig proces, gevangen gehouden worden”. 

Dat homo's in Tsjetsjenië hun leven niet zeker zijn is dus duidelijk, maar worden ze ook daadwerkelijk in concentratiekampen gestopt? David Jan Godfroid: "Van concentratiekampen heb ik niks gezien, maar van opsluiting wel degelijk. Eigenlijk alleen maar mannen worden opgesloten in plaatselijke politiebureaus, maar het is niet zo dat het een soort 'mini-Auschwitz' is. Dit soort verhalen worden steeds groter. Begin dit jaar werden er honderd homoseksuelen opgesloten in een politiebureau en maanden later valt de term concentratiekamp."

Amnesty International spreekt van detentiekampen en niet van concentratiekampen. "De term concentratiekamp legt wel erg de nadruk op de Tweede Wereld oorlog. Daarom gebruiken wij deze term ook niet. Wat we wel weten is dat er plekken zijn, waaronder een oude militaire basis, waar mensen zijn gedetineerd. We hebben voldoende bewijs dat daar mensen worden gemarteld en de omstandigheden zijn er gruwelijk." De vraag is of het verstandig is om de term concentratiekamp te gebruiken. Nee, zegt Amnesty. "Het is aan iedereen om zelf om te besluiten om de term te gebruiken. Bovendien leidt de discussie af van de ernst van de feiten: namelijk dat we het er over eens zijn dat de omstandigheden van homoseksuelen in Tsjetsjenië beroerd zijn."

Conclusie

Een ding is duidelijk: de situatie van homoseksuelen in Tsjetsjenië is dramatisch en er lijkt de komende jaren ook geen verbetering te komen. Hoewel je misschien het woord concentratiekamp associeert met de gruwelen uit de Tweede Wereldoorlog, gaat deze term niet helemaal op voor de Tsjetsjeense situatie. Correspondent David Jan Godfroid zegt dat homoseksuelen worden opgesloten in politiebureaus, maar niet in speciale kampen worden gezet. Amnesty International zegt bewijs in handen te hebben dat homoseksuelen wel degelijk vast gehouden worden op een militaire basis en in politiecellen, maar wil niet de term concentratiekamp gebruiken. Beiden erkennen dus wel dat homo's in Tsjetsjenië worden opgepakt en bij elkaar opgesloten. Daarom beoordelen we de stelling als grotendeels feit.