Erkenning van longcovid voor WIA-uitkering gaat vaak mis: 'Beoordeling bij driekwart van de patiënten onvoldoende'

Medische gegevens van longcovidpatiënten worden onvoldoende meegewogen bij de aanvraag voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WIA). En hierdoor krijgen ze een verkeerde UWV uitkering. Dit blijkt uit onafhankelijk onderzoek, in handen van EenVandaag.

'De verzekeringsarts had geen idee wat longcovid is', 'ze onderschatten de ernst van mijn klachten' en 'ik voel me niet gehoord en heb niet het idee dat het medisch dossier door de arts is bestudeerd'. Het zijn drie veelzeggende citaten uit het onderzoeksverslag Resultaten vooronderzoek medische rapportages longcovid van jurist Jim Faas en UWV-verzekeringsarts Nina Wijnands.

'Kort door de bocht en zonder argumentatie'

Faas en Wijnands deden op eigen initiatief onderzoek naar 112 WIA-beoordelingen van longcovidpatiënten. Een voorwaarde in het onderzoek was dat ze ook de medische dossiers konden bekijken. Hierdoor bleven uiteindelijk 46 dossiers over. Daarvan bleek in 25 procent van de dossiers het eindoordeel voldoende te zijn onderbouwd, maar bij de andere 75 procent bleek de kwaliteit onvoldoende.

'Medische feiten werden niet meegewogen', schrijven de onderzoekers in het verslag. 'En in een deel van de rapportages was een duidelijke visie of eigen mening zichtbaar'. De rapportages zijn volgens hen wel uitgebreid, maar de inhoudelijke kwaliteit liet te wensen over. 'De overwegingen waren meestal kort door de bocht en zonder argumentatie.' Bovendien ontbreekt de kennis over de ziekte longcovid.

'Kan en moet anders'

"Natuurlijk schrok ik ervan", zegt Wijnands over haar onderzoeksresultaten. "Het raakt mij als persoon en als verzekeringsarts. Dit kan anders en moet anders."

De gevolgen van verkeerde en onvolledige beoordelingen zijn dan ook flink. Longcovidpatiënten worden in staat geacht tot het werken van veel meer uren dan ze op basis van hun medische achtergrond daadwerkelijk kunnen. Bijvoorbeeld: iemand die volgens de bedrijfsarts nog maar 9 uur kan werken, kan volgens de arts van het UWV wel 32 uur werken.

Verstrekkende gevolgen

Onderzoeker Faas, die zelf 40 jaar als verzekeringsarts werkte bij het UWV, vertelt dat zoiets verstrekkende gevolgen kan hebben. "Mensen krijgen daardoor niet de WIA-uitkering waar ze recht op hebben, of zelfs helemaal geen uitkering."

Die onzekerheid geeft veel stress over hun financiële situatie, vervolgt Faas. "En dat is dan natuurlijk ook niet goed voor je gezondheid."

Over het onderzoek

EenVandaag berichtte vorige maand al over het grote aantal fouten dat gemaakt wordt bij de WIA-beoordelingen. Uit een eigen interne steekproef van uitkeringsinstantie UWV bleek dat in de helft van de gevallen cruciale fouten of slechte onderbouwingen werden geconstateerd. Ook een interne klokkenluider waarschuwde voor de gevolgen van de hoge werkdruk en achterhaalde beoordelingsmethodiek.

In het geval van longcovidpatiënten lijkt het risico op een verkeerde beoordeling dus mogelijk nog groter. Dat blijkt ook uit de meldingen van tientallen mensen met longcovid, na de uitzending. Sinds het begin van de coronapandemie in 2020 krijgt het UWV steeds vaker aanvragen van longcovidpatiënten, die volledig of deels arbeidsongeschikt zijn als gevolg van langdurige gezondheidsproblemen. Het aantal beoordelingen staat inmiddels op meer dan 12.000.

'Dat gaat niet goed'

Faas staat als verzekeringsarts en jurist sinds 2 jaar longcovidpatiënten bij die zich niet gehoord voelen door het UWV. Hij merkte dat deze patiënten vaak in de problemen komen. "Ik hoorde al die indrukwekkende verhalen van patiënten en dan denk je: dat gaat niet goed, mensen krijgen niet waar ze recht op hebben."

Faas en Wijnands besloten zoveel mogelijk dossiers anoniem en afzonderlijk van elkaar te beoordelen om ze daarna samen te bespreken.

Geen puf voor bezwaar

Dat mensen door een verkeerd onderbouwd longcoviddossier een te lage, te hoge of helemaal geen uitkering krijgen, is niet het enige probleem. Het zorgt ook 'voor veel onbegrip' en mensen moeten in bezwaar en beroep gaan om hun recht te halen, schrijven Wijnand en Faas.

Van bezwaar of beroep zien veel mensen ook af, zien de onderzoekers. "Er zijn enorme wachttijden bij het UWV", zegt Faas. "Bovendien hebben veel longcovidpatiënten hier geen energie en geen puf voor. En al deze procedures kosten heel veel geld en tijd. Dat is een belasting van ons systeem die je niet moet willen."

Onderzoek als startpunt

De onderzoekers benadrukken dat conclusies over de selectie van 46 dossiers wellicht niet een op een te vertalen zijn naar de ruim 12.000 beoordeelde dossiers, maar dat het wel een goed beeld geeft van de verschillen in benadering en beoordeling van longcovidpatiënten.

"De bevindingen in dit onderzoek laten zien dat er geen uniformiteit is in de onderbouwing van de belastbaarheid of uniformiteit in het vaststellen van de beperkingen van de cliënten." Ze adviseren om dit onderzoek te gebruiken als startpunt voor een grootschalig landelijk onderzoek naar juistheid van dossiers van longcovidpatiënten en daarnaast het onderzoeken van bezwaarzaken.

Rode kaart

Faas vindt dat het UWV lang heeft gewacht om gericht naar deze longcovidgroep te kijken. "Dat had eerder gekund. We moeten nu stappen zetten. Als er over een halfjaar nog niks is gedaan dan krijgt het UWV van mij een rode kaart."

Wijnands wil meer dan 1000 dossiers gaan onderzoeken. Mochten daar meer onjuiste beoordelingen tussen zitten dan 'moet daar natuurlijk gerichte actie op volgen'.

UWV onderneemt actie

Het UWV laat in een reactie weten dat ze zelf ook vinden dat de kwaliteit van de longcovid-beoordelingen beter moet. Alle UWV verzekeringsartsen krijgen een bijscholing en er wordt nagedacht over een protocol.

Er komt inderdaad een breder onderzoek naar de eerder gedane ruim 12.000 beoordelingen. Het is de bedoeling dat er een steekproef wordt gedaan waarin 10 procent van alle longcovid-beoordelingen opnieuw worden bekeken.