Vier op de tien wegen in Nederland zijn onveilig. Van die onveilige wegen is de Aalderinkssingel in Almelo de gevaarlijkste, blijkt uit een vergelijkend onderzoek naar ruim 43.000 lokale, provinciale en rijkswegen.
Op het eerste oog lijkt het een doorsnee weg. Niet per se onveilig. Twee rijbanen die gescheiden zijn door een middenberm. Ook liggen er vrijliggende fietspaden. Toch is de Aalderinkssingel volgens harde data het onveiligste stuk weg van Nederland. In 5 jaar tijd gebeurden er twee dodelijke ongelukken en ook nog eens zes ongelukken waarbij mensen gewond raakten. Daarnaast registreerde de politie nog eens dertien ongelukken met alleen blikschade.
'Twee dodelijke ongelukken is ongekend veel'
Dat de Aalderinkssingel de eerste plek in de landelijke top 10 toebedeeld kreeg, heeft de straat vooral te wijten aan de twee dodelijke ongevallen, zegt directeur Erik Donkers van VIA. "De verschillen in de top van onze lijst zijn klein. Maar twee dodelijke ongelukken op een weg als deze? Dat is echt ongekend veel. Het is geen heel drukke weg, dus dan telt elk ongeluk nog eens extra zwaar."
De een stopt, de ander niet
Op de Aalderinkssingel springt er vooral één punt uit: de enige rotonde in de weg. "Een rotonde is over het algemeen een heel verkeersveilige maatregel", zegt Donkers. Maar voor deze weg geldt dat niet. Elf ongelukken registreerde de politie op het kruispunt. De slachtoffers: vrijwel allemaal fietsers of bromfieters. Iets voorbij de rotonde ligt basisschool De Zegge.
Ouders die er hun kinderen naar school brengen, herkennen de rotonde als een onveilig punt. "Elke 2 of 3 weken gebeurt hier wel iets", zegt een moeder. "Vooral met fietsers of bromfietsers. Ik zou mijn kinderen hier echt niet alleen laten oversteken. De ene automobilist stopt wel, de ander niet, terwijl auto's eigenlijk voorrang hebben. Dat maakt het onduidelijk en onoverzichtelijk. We hebben de gemeente wel eens gevraagd of er klaar-overs kunnen komen, maar daar hebben we nooit iets op gehoord."
Hoe werd de onveiligste weg bepaald?
Ruim 43 procent van de Nederlandse wegen blijken onveilig. Verkeersbureau VIA vergeleek 43.188 wegen met een totale lengte van 63.754 kilometer op het gebied van verkeersveiligheid. Daarvoor telde het bureau het aantal ongelukken per wegvak over de periode 2015 tot en met 2018. Ongelukken met dodelijke slachtoffers, gewonden en alleen blikschade werden apart in kaart gebracht. Daarnaast werd het aantal slachtoffers afgezet tegen de weglengte en de verkeersdrukte.
Op die manier kunnen wegen eerlijk worden vergeleken. Zo kunnen op een snelweg weliswaar veel ongelukken gebeuren, maar kan het ongevalsrisico gezien de grote hoeveelheid verkeer toch relatief laag zijn. VIA deed het onderzoek in opdracht van STAR, een samenwerkingsverband van de politie en verzekeraars. Het moet gemeente- en provinciebestuurders meer inzicht geven in de grootste knelpunten in hun eigen regio.
'Alarmerend signaal'
Wethouder Arjen Maathuis zegt dat hij geschrokken is dat uitgerekend een weg in Almelo de lijst aanvoert. "Dit is een alarmerend signaal. We hadden deze rotonde wel in het vizier, maar nu blijkt het het gevaarlijkste punt van Nederland te zijn."
Toch wil Maathuis het kruispunt niet meteen op de schop nemen. "10 jaar geleden stonden hier verkeerslichten. Om de doorstroming te verbeteren is de rotonde aangelegd volgens de toen geldende richtlijnen. Maar we zien het aantal ongelukken nu toenemen." De wethouder wil laten onderzoeken waardoor de ongelukken veroorzaakt worden. "Dat kan de inrichting zijn, maar het kan ook gedrag van mensen zijn."
VNG: te weinig geld voor verkeersveiligheid
Ook op andere trajecten is er werk aan de winkel voor de wethouder; Almelo staat met maar liefst vier wegen in de top 10 van de provincie Overijssel. Aan geld hoeft het volgens hem niet te liggen, hoewel een meerderheid van de gemeenten in een onderzoek van 2 jaar geleden aangaf te weinig budget te hebben. Maathuis: "We hebben in het collegeprogramma juist extra geld vrijgemaakt voor onderhoud en knelpunten zoals de Aalderinkssingel."
Toch schat de VNG in dat gemeenten over het algemeen te weinig geld hebben voor de aanpak van verkeersonveilige situaties. Sinds 2015 zijn ze afhankelijk van bijdragen uit het Provinciefonds voor de uitvoering van lokale verkeerstaken. Op dit moment loopt een onderzoek of gemeenten wel voldoende geld uit dat fonds tot hun beschikking krijgen.
Toename verkeersslachtoffers
Het onderzoek van VIA maakt deel uit van een meer risicogestuurde aanpak. Door plaatsen met een verhoogd risico op ongelukken in kaart te brengen, kan er gericht gewerkt worden aan het omlaag brengen van het aantal verkeersslachtoffers. Dat neemt na een jarenlange daling sinds 2015 weer toe. Vorig jaar zelfs fors met 10 procent tot 678 doden.
Behalve de lokale ranglijsten leverde de analyse ook een nieuw, algemeen inzicht op: dat wegen onveilig zijn komt niet altijd doordat bestuurders te hard rijden. "Dat weten we omdat we aan de hand van gps-gegevens vast hebben kunnen stellen op welke wegen er te hard wordt gereden", zegt VIA-directeur Donkers.
Laaghangend fruit
"Op twee derde van de wegen waar veel ongelukken gebeuren, is snelheid een oorzaak. Maar op een derde dus niet. Daar is iets anders aan de hand." Donkers wijst op weginrichting of de manier waarop de weg gebruikt wordt. "We zagen zelfs dat op die wegen naar verhouding 3,5 keer meer slachtoffers vallen dan op wegen waar snelheid wél een probleem vormt."
Vaak gaat het om wegen binnen de bebouwde kom of 80 kilometerwegen, die worden beheerd door gemeenten en provincies. "Dat is laaghangend fruit", zegt Donkers. "Aanpassingen aan de weg zijn op dat soort wegen niet verschrikkelijk duur." Volgens Donkers ontzenuwt het onderzoek de mythe dat meer politiecontrole altijd de oplossing is. "De eerste reactie is vaak: er moet meer gehandhaafd worden. Maar het begint met een veilige weginrichting."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.