Engelbert (86) verwarmt zijn huis al 10 jaar klimaatneutraal, maar niemand wil over zijn uitvinding horen

Engelbert Jannink geeft al 10 jaar geen cent meer uit aan verwarmingskosten. Volgens hem kan zijn idee overal worden toegepast. Maar zijn uitvinding is nu eenmaal niet 'gecertificeerd', en dus laat de overheid zijn ideeën links liggen.

De 86-jarige Engelbert Jannink woont in ongeveer het allerlaatste huis in Nederland. Nog 100 meter en dan ben je in het Duitse Vreden, waar de windmolens boven de boomtoppen uitsteken. Maar hier, aan 'zijn' kant van de grens, staat in de hele gemeente Haaksbergen niet één windmolen. Juist in die landstreek bouwde Engelbert een huis dat volledig met duurzame energie wordt verwarmd.

Buizen onder het landhuis

Engelbert stamt uit een oud Twents textielgeslacht en komt zo aan 23 hectare bos en weidegrond. Een stukje aarde waar je goed voor moet zorgen, dus ontwikkelde hij een plan. Er moest een landhuis komen, in Zuid-Duitse stijl, en een deel van de weidegrond moest heide worden. Het huis was snel ontworpen en gebouwd, maar de verwarming bleek een probleem: een gasleiding doortrekken naar zijn landhuis op de Duits-Nederlandse grens kost 80.000 euro.

Hij bedacht iets anders: een buizenstelsel van bijna 3 kilometer, op 2 meter diepte. Er gaat water doorheen dat door zonnecollectoren op het dak is verwarmd. Die warmte wordt in de zomer afgegeven aan de vochtige bodem, die op die diepte altijd ongeveer 10 graden is. In de winter werkt het omgekeerd: de bodem geeft de warmte terug. Een warmtepomp ertussen gemonteerd en klaar is Kees.

'Ik deed het in mijn broek'

"Ik wist ook niet zeker of het zou werken. Ik deed het in mijn broek, maar je moet toch eens wat proberen", zegt Engelbert nu. En zie: al 10 jaar werkt het systeem feilloos, en is het in huis bij hem en zijn vrouw 23 graden. Altijd. Ook het bijgebouw, waar de hulp woont die het oudere echtpaar bijstaat, wordt er inmiddels mee verwarmd.

"Ik heb het systeem wat overmeten gebouwd", zo vertelt hij. "Inmiddels is de helft van de buizen afgekoppeld. En dat is al ruim voldoende om het huis te verwarmen." De buizen zelf, een paar centimeter in doorsnee, zijn buiten niet te zien. Of je moet weten waar ze zijn ingegraven, want daar groeit de heide nét iets anders, omdat de diepere zandlaag is omgewoeld.

Opslag

Het systeem heeft voordelen ten opzichte van wind- en zonne-energie. Daar is het grote probleem de opslag: als de zon schijnt in de zomer is er veel energie beschikbaar, maar weinig vraag. Als de zon niet schijnt in de winter is de vraag groot, maar is er weinig aanbod. Opslag van duurzame energie, in grote batterijen, is schier onmogelijk. Juist die opslag is de kracht van Engelberts systeem: "De warmte wordt door de bodem opgenomen en bewaard, als het moet een half jaar."

Hij weet dan ook zeker dat het ook voor anderen uitkomst zou bieden: "Met dit systeem zou je bijna elke nieuwbouwwijk in Nederland van verwarming kunnen voorzien. Leg het aan onder nieuwe woningen of onder sportvelden. Maar niemand luistert naar mij."

Patenteren

"Het is altijd weer: uw systeem is nu eenmaal niet gecertificeerd." Hij wordt er gek van. "Ze zeggen tegen me: je moet het patenteren, maar het gaat om de zon en om de aarde, die kan ik toch niet patenteren?"

Het stoort Engelbert ook enorm dat hij zich van bestuurders, die bezig zijn met de energietransitie, nu eigenlijk nog niet eens met het thema verwarming mag bezighouden: "Verwarming is pas in de volgende fase, in 2030, aan de beurt. Wat een onzin."

Bal ligt bij projectontwikkelaars

Louis Koopman is wethouder in Haaksbergen, en voorzitter van de Regionale Energie Strategie Twente. Als het om het klimaat en energie gaat is de VVD'er onverbloemd duidelijk: "Als we niets doen gaat deze schitterende regio naar de verdommenis."

Hij kent het systeem van Engelbert Jannink, maar heeft ook twijfels: "Het probleem is dat dit systeem nog niet breed is toegepast. We weten dus niet of het werkt. Hij constateert dat het daarom is dat projectontwikkelaars het risico niet aandurven: "De gemeente legt geen verwarmingsnetten aan. Dat zijn projectontwikkelaars en netbeheerders. Het is aan hen om dit te onderzoeken." Sympathie heeft Koopman zeker voor het grondwarmte project van Engelbert: "Wat mij betreft krijgt het subsidie en bestuurlijke steun, zodat we op grotere schaal kunnen testen of het werkt."

'Mijn tijd zal het wel duren'

Maar, zelfs onderzoeken van de techniek van Jannink gebeurt niet. Vooralsnog zet de regio Twente in op de bewezen technologie: wind en zon. Pogingen van Jannink om in contact te komen met netbeheerder Enexis, of met onderzoeksbureau TNO, strandden: "Ik krijg een bedankbriefje, en daar blijft het bij."

Het dieptepunt was toen een ambtenaar van de gemeente Haaksbergen in één oogopslag wist te melden dat wat Engelbert deed 'vast niet klopte': "Die man deed gewoon maar een aanname, en baseerde daar zijn oordeel op." Het maakt Engelbert boos en verdrietig tegelijk. "Ik ben 86, mijn tijd zal het wel duren. Maar ik hoop dat anderen de kracht van dit systeem ook gaan zien."