Egypte: ooggetuigenverslag uit Caïro

De situatie escaleert in Egypte, waar demonstranten in opstand komen tegen de regering van President Morsi, die nu een jaar aan de macht is. 

Ten minste negen mensen zijn vanochtend omgekomen bij gevechten in de Egyptische hoofdstad Caïro en vier ministers uit het kabinet van Morsi zijn vandaag opgestapt. Hoe is het gevoel op straat in Caïro? Journalist Bas Altena was in Caïro en schreef een ooggetuigenverslag van de afgelopen drie dagen.

29 juni:

"Ik wil Mubarak terug", het zijn de eerste woorden die mijn taxichauffeur spreekt als ik hem vraag naar de grote demonstraties die gepland zijn tegen de Egyptische president Mohammed Morsi op 30 juni. Uit het raam kijkend zie ik letterlijk de Egyptische problemen voorbijkomen. Lange rijen voor tankstations waar de laatste druppels benzine voor een hoge prijs aan de man gebracht worden. Een dief die door omstanders in de kraag gevat wordt, en mijn taxichauffeur die geen idee heeft hoe hij zijn gezin nog langer moet onderhouden.

Wantrouwen, een continu gevoel van onveiligheid, sektarisch geweld, stijgende werkloosheid en de daarmee gepaard gaande toenemende armoede, zomaar wat problemen waarvoor Morsi verantwoordelijk wordt gehouden door de Egyptenaren. Op 30 juni is hij exact een jaar aan de macht en eigenlijk vinden de mensen dat exact een jaar te lang.

Mijn taxichauffeur brengt me naar Café Riche, nabij het bekende Tahrirplein. Daar spreek ik een aantal Egyptische journalisten. Wat verwachten ze van 30 juni? "Morsi moet weg, en dat zal hij ook doen," zegt de een. Een ander denkt dat een bloedbad onvermijdelijk is. De spanning is voelbaar in het café, op een gegeven moment worden bekende Egyptische strijdliederen ingezet. Iedereen zingt uit volle borst mee. "We drinken op onze laatste dag. Het is de avond voor we ten strijde trekken," aldus de fanatiekste zanger van het stel.

30 juni:

"Wees voorzichtig, pas goed op jezelf," krijgen we van veel Egyptenaren te horen. Samen met collega Annabell van den Berghe loop ik het laatste deel van een van de vele protestmarsen mee, die eindigt voor het paleis van president Morsi. Vanaf balkons juichen mensen de vele duizenden deelnemers toe. Die 'balkonmensen' worden door de demonstranten juist weer opgeroepen om mee te lopen naar het paleis. Dat doen ze niet. Want ondanks de op het oog goede sfeer is er nog altijd de angst dat er aanhangers van Morsi naar het paleis zullen komen om met geweld de demonstranten te verjagen. Dat gebeurt uiteindelijk niet. Wat er wel gebeurt? Honderdduizenden mensen verzamelen zich bij het paleis, scanderen anti-Morsi-leuzen en juichen bij iedere overvliegende helikopter van het leger. Het leger waar oud-president Hosni Mubarak ooit de leider van was. Waar het volk in 2011 juist zo graag vanaf wilde.

Ik denk aan de woorden van mijn taxichauffeur en realiseer me dat er in 2,5 jaar tijd veel kan veranderen. Een ding is echter hetzelfde. Het optimisme dat de demonstranten hadden in 2011 bij het verdrijven van Mubarak hebben ze ook in 2013 bij een mogelijk einde aan het leiderschap van Morsi. "Elke president zou nu problemen hebben gehad, er is te veel mis in dit land. Morsi erft de problemen van Mubarak. Maar Morsi is ook precies de persoon die onze problemen niet op kan lossen, dat maken wij hem vandaag duidelijk," vertelt een van de demonstranten die zijn tent al voor het paleis heeft opgesteld. Ze blijven. Inmiddels heeft Morsi toegezegd dat hij de grondwet mogelijk wil wijzigen. Waarschijnlijk is die toezegging aan dovemansoren besteed.

1 juli: 

Het leger meldt dat er veertien miljoen mensen hebben gedemonstreerd door heel Egypte. Eén ding is duidelijk: politieke veranderingen worden hier nog steeds afgedwongen door de straat, zeker niet door de staat. Hoe lang Morsi nog aanblijft? Volgens hemzelf nog minstens drie jaar, volgens de rest van Egypte: zo kort mogelijk.