Een inzending uit een land in oorlog wint niet per se het songfestival, bewees Bosnië en Herzegovina in 1993

Een groter contrast bestaat er misschien niet: terwijl er oorlog is in Oekraïne, is morgenavond de finale van het Eurovisie Songfestival. Maar het is niet voor het eerst dat het songfestival en oorlog op het Europese continent samengaan.

In 1993 was het ook oorlog, toen in Bosnië Herzegovina. Maar het land deed gewoon mee aan het Eurovisie Songfestival, net zoals Oekraïne nu doet met Kalush Orchestra. Jelmer Soes van Eurostory vertelt over de overeenkomsten tussen beide bands én waarom de uitkomst van de competitie deze keer zomaar eens heel anders zou kunnen zijn.

Samenhorigheid en ontspanning

De sfeer is volgens Soes goed. "Je ziet veel filmpjes van artiesten die samen muziek maken en de saamhorigheid voelen rondom Oekraïne. Tegelijkertijd zijn de ontspanning en het feest er ook wel."

Met de halve finales achter de rug is Oekraïne nog altijd de topfavoriet. Volgens Soes zou het logisch zijn als de Oekraïense band wint. "Soms is de wereld even belangrijker dan Eurovisie. En als daar dan een platform voor kan worden geboden om een signaal te geven, dan zou dat heel begrijpelijk en ook terecht zijn."

'Ode aan de moeders van Oekraïne'

Maar de overwinning is in de ogen van Soes veel meer dan een 'sympathy vote'. "Het nummer is ook heel goed en interessant. Ze waren niet voor niets genomineerd voor de prijs van beste songtekst."

"De tekst is prachtig, een ode aan de moeders van Oekraïne", vervolgt hij. "Het is juist in deze tijden zo symbolisch." Het zou dan ook niet gek zijn als het op muzikaal gebied het beste scoort, denkt Soes.

Bosnië Herzegovina

Het is niet de eerste keer dat de oorlog doorklinkt tijdens het Songfestival. In 1993 deed het door oorlog geteisterde Bosnië Herzegovina ook mee aan het Songfestival. "Bosnië Herzegovina was net opgericht. Sarajevo lag onder vuur en was omsingeld door Servische tanks en scherpschutters", vertelt Soes over de gebeurtenissen van bijna 30 jaar geleden.

"Toch dacht dat land: 'Wij willen onze stem aan Europa en de wereld laten horen'. Het is een typisch voorbeeld van hoe Europa een podium kan zijn om je stem te laten klinken."

Onder het oog van scherpschutters

De deelname van de Bosnische inzending ging overigens niet zonder slag of stoot. "De zanger van Fazla was een vrijwillige soldaat in Sarajevo", vertelt Soes. "Uiteindelijk is hij toch gekozen om zijn land te vertegenwoordigen."

De reis naar Ierland, waar het Songfestival plaatsvond, was levensgevaarlijk. "Hij is letterlijk met zijn bandleden en een groep anderen over de landingsvaan van het vliegveld van Sarajevo gevlucht onder het oog van de Servische scherpschutters."

'Met een retourticket'

"Er zijn tijdens die vlucht zes mensen daar doodgeschoten", zegt Soes. "Zijn band overleefde wel en hebben in Ierland opgetreden."

Toch is niet het optreden, maar hun terugkeer volgens Soes het meest indrukwekkend. "De bandleden zeiden: 'Dat doen we met een retouretiket', en dat hebben ze uiteindelijk ook gedaan."

Andere omstandigheden, andere uitkomst?

Fazla werd uiteindelijk zestiende tijdens het Songfestival van 1993, terwijl Oekraïne dit jaar dus voor de winst lijkt te gaan. Dat komt volgens Soes omdat de omstandigheden nu anders zijn. "Toen was er alleen een vakjury, nu heb je een vakjury én mensen thuis die stemmen. Het Songfestival is nu ook meer verbonden met de wereld", vertelt Soes.

"Met de moderne media is het ook gewoon veel meer het gesprek van de dag. Je moet onder een steen hebben geleefd om het nummer van Oekraïne niet ergens voorbij hebben horen komen." Of Kalush Orchestra er ook echt met de winst vandoor gaat, zal morgenavond blijken.