Een eeuw geleden bestond slechts 1 procent van ons land uit bos

Veel Nederlanders zijn dol op een stevige boswandeling. Toch is het niet vanzelfsprekend dat er bossen zijn in ons land. Natuurorganisaties voeren actie om ontbossing tegen te gaan. Maar let wel: in 1850 bestond Nederland slechts voor 1 procent uit bos.

Directeur Harrie Hekhuis van Staatsbosheer richt zich in Nieuwsuur tot de regering. Hij wil dat er een duidelijker beleid komt vanuit de minister. Veel natuurorganisaties bekritiseren Staatsbosbeheer omdat het teveel bomen zou kappen. Staatsbosbeheer zegt op haar beurt dat het bomen kapt om juist de biodiversiteit te verhogen. Daarnaast vertelt Hekhuis dat Nederland een stijgende lijn kent wat betreft bosbouw. Volgens hem bestond Nederland in 1850 slechts uit 1 à 2 procent uit bos. Maar klopt die bewering?

Het bos was schaars

Volgens Mart-Jan Schelhaas, onderzoeker Europese bosbouw bij Wageningen University and Research, klopt het zeker. Bos was zo'n 150 jaar geleden behoorlijk schaars in ons land. "Dit weten wij onder andere uit gegevens van het Kadaster en oude kaarten en rapporten uit die tijd."

Dik van der Meulen schreef het boek 'Het bedwongen bos, Nederlanders & hun natuur'. Ook hij bevestigt de uitspraak van Staatsbosbeheer. Er was enkele eeuwen geleden weinig bos te vinden. "Die ontbossing is al begonnen in de 9de eeuw. De voornaamste reden is de reden waarom we nu nog steeds hout hakken: we hadden het nodig om huizen en schuren te bouwen en voor brandhout.

Erger na de Middeleeuwen

Van der Meulen vertelt dat het sinds de Middeleeuwen alleen maar erger werd. "De bevolking begon sterker te groeien, dus de druk op het bos werd steeds groter." Nederlanders gingen zelfs richting Scandinavië om aan hout te komen, omdat de voorziening in eigen land onvoldoende was. De kleine bossen die we wel hadden stonden verspreid over het land, bijvoorbeeld in de Achterhoek en op de Veluwe.

"Er was wel wetgeving in die tijd", zegt Van der Meulen. "De houtbehoefte was groot, dus mensen mochten niet lukraak kappen." Strenge regelgeving of niet, het aantal bossen bleef minimaal. Toch is er op een gegeven moment een omslagpunt geweest. Na het absolute dieptepunt kwam er een stijgende lijn in de bebossing van Nederland. "In de late 19e eeuw is er een techniek uitgevonden om zogenoemde gronden, zoals stuifzanden, te herbebossen. Vanaf dat moment kon dat op veel grotere schaal."

De komst van kunstmest

Daarnaast zorgde de komst van kunstmest er ook voor dat er weer meer bomen konden gaan groeien. Mark van Benthem, directeur van Probos, vertelt dat er door de uitvinding van kunstmest minder schapen nodig waren om de landbouw in stand te houden. "Dat proces was niet meer nodig. De woeste gronden konden anders ingevuld worden." Bomen kregen meer ruimte om te groeien.

Inmiddels bestaat Nederland voor zo'n 11 procent uit bos. Dat is een flinke stijging ten opzichte van 1850. Desondanks bungelt Nederland nog altijd onderaan Europese lijstjes. Toch denken deskundigen, zoals Mart-Jan Schelhaas, wel dat er de komende jaren meer bos zal ontstaan.