Een duurzaam alternatief voor beton: stukken van oude gebouwen hergebruiken als legostenen

De betonindustrie is verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de wereldwijde CO2-uitstoot. In Nederland moet er vanaf volgend jaar duurzamer worden gebouwd en dus wordt er gewerkt aan alternatieven zoals het volledig hergebruiken van oude gebouwen.

Zo wordt het oude provinciehuis van Gelderland in opdracht van de provincie letterlijk ontmanteld. Niet door het te slopen, maar het wordt stukje bij beetje uit elkaar gehaald. Van de afgezaagde delen worden een nieuwe sporthal, een kantoorgebouw en een fietsenstalling gemaakt. Alsof het lego of duplo is, waar je met dezelfde onderdelen weer nieuwe bouwwerken kan maken.

Duizenden tonnen besparing

"Dit project is uniek in Europa," vertelt manager circulariteit Arend van de Beek van sloopbedrijf Lagemaat. "We gaan het gebouw volledig uit elkaar zagen en de betonplaten en andere onderdelen weer opnieuw gebruiken."

Door dit hergebruik is er bijna geen nieuw beton, metaal en glas meer nodig op de nieuwbouwlocatie. "We besparen hiermee duizenden tonnen aan CO2," zegt Van de Beek.

Kalk gesmolten op 1450 graden

Dat is geen grootspraak, want bij de productie van beton komt heel veel CO2 vrij. Dat zit vooral in de productie van het cement, zegt innovatiemanager Martin Verweij van het bedrijf Cementbouw.

"Om cement te maken heb je kalk nodig en dat wordt gesmolten bij 1450 graden. Dat kost al veel energie. Daarnaast komt er nog extra CO2 vrij omdat de kalk oorspronkelijk is ontstaan uit schelpjes en diertjes."

Betonakkoord dwingt tot verduurzaming

Wereldwijd zorgt cementproductie naar schatting voor 5 tot 8 procent van de totale CO2-uitstoot. In Nederland is dat percentage volgens Verweij iets lager, omdat er al milieuvriendelijker cement wordt gebruikt. Toch is het aandeel nog steeds 'aanzienlijk'.

Vanaf volgend jaar wordt de betonindustrie daarom ook gedwongen om verder te verduurzamen. Dan gaat het zogenaamde Betonakkoord in, waarbij overheden worden verplicht om bij nieuwe aanbestedingen duurzaam beton als voorwaarde op te nemen.

Fietsbrug van duurzaam beton

Het volledig uit elkaar halen en verderop opnieuw opbouwen van gebouwen is een van die duurzame opties, maar er zijn ook innovaties bij het maken van nieuw beton. Zo heeft SQAPE uit Venray, een samenwerking tussen Cementbouw en afvalverwerking- en recyclingbedrijf Renewi, beton ontwikkeld zonder cement. Dat is vervangen door geopolymeren, die bestaan uit reststoffen en mineralen van kolencentrales, staalfabrieken of zelfs vulkanen.

Volgens Verweij lijkt dat heel veel op gewoon beton, maar is het veel duurzamer. "Mensen zien het verschil niet. De CO2-besparing is enorm: wel 70 tot 80 procent." Een fietsbrug in Valkenswaard is er al van gebouwd.

'Innovatie moet je durven'

Maar omdat klassiek beton uiterst goedkoop is, moet een opdrachtgever wel extra willen betalen om duurzamer te bouwen. En dat wordt als belemmering gezien, zegt Verweij, die betrokken was bij de onderhandelingen over het betonakkoord. "Opdrachtgevers vertrouwen klassiek beton, omdat ze het kennen".

Toch is nu het moment om de verandering in te zetten, vindt hij. "Bij innovatie moet je willen, kunnen en durven."

Niet de boot missen

Buiten het Betonakkoord om zorgen omstandigheden op de bouwmarkt ervoor dat de duurzame alternatieven langzaamaan aantrekkelijker worden. Grondstoffen zijn nu veel schaarser en daarmee ook duurder. Het proefproject in Arnhem was aanvankelijk daardoor duurder dan gewoon slopen, maar is inmiddels juist goedkoper.

Manager circulariteit Van de Beek voorspelt dat bedrijven die nu niet meegaan in de verandering, de boot zullen missen. "We zien dat het heel makkelijk kan op deze manier. Doe je het nu niet als bedrijf, dan ben je over 10 jaar wel uitgespeeld."