'Een digitale bunker verplaats je niet zomaar': waarom de premier langer in (brandgevaarlijk) Torentje blijft zitten

Premier Dick Schoof gaat voorlopig niet weg uit het Torentje in Den Haag. Computers kunnen op andere locaties niet veilig aangesloten, Nederlandse staatsgeheimen zijn dan niet meer goed beschermd. Wat is hier precies voor nodig? Twee experts geven uitleg.

Het Binnenhof wordt al 3 jaar verbouwd, maar het ministerie van Algemene Zaken en dus ook het Torentje aan de Hofvijver, zijn nog altijd in gebruik. En daar komt voorlopig geen verandering in.

Tijdelijke verhuizing

Het hele Binnenhof moet gerenoveerd worden. De brandweer heeft namelijk al meerdere keren gewaarschuwd voor een groot risico op brandgevaar en adviseert het ministerie daarom het Binnenhof te verlaten. Vorig jaar heeft de burgemeester van Den Haag toestemming gegeven aan het ministerie om tot eind deze maand in het gebouw te blijven.

Maar vandaag werd dus bekend dat Schoof en zijn team zelfs tot tenminste eind dit jaar willen blijven zitten. Het ministerie van Algemene Zaken (AZ) zou eigenlijk tijdelijk naar het gebouw van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) verhuizen, maar daar is het dus nog niet veilig genoeg om staatsgeheime informatie te bewaren. Vervolgens zouden ze verhuizen naar het ministerie van Economische Zaken (EZ), maar dat is voorlopig nog niet klaar.

Digitale bunker

Het verhuizen van een staatsgeheim netwerk is echt anders dan van een gewoon computernetwerk, legt cybersecurity-expert Dave Maasland uit. Het gaat daarbij niet alleen om de digitale, maar ook de fysieke toegang. "Je moet werkelijke ruimtes creëren waarin je veilig kan communiceren, bepaalde netwerken kan scheiden van elkaar, verbindingen kan aanleggen voor als er eentje uitvalt."

"Het is een soort digitale bunker die je moet aanleggen", legt hij uit. "Die verhuis je dus ook niet zomaar naar een andere locatie." Dat het een tijd duurt voordat het ministerie van BZK klaar is om ook het ministerie van AZ en daarmee de staatsgeheime informatie, in huis te nemen, vindt hij dus niet gek.

Afluisteren

Ook oud-AIVD toezichthouder Bert Hubert weet hoe moeilijk het is om zo'n staatsgeheim netwerk tijdelijk aan te leggen: "Als je een ruimte hebt waar 's avonds wordt schoongemaakt, dan kan je daar al geen staatsgeheime netwerken hebben. Want misschien zijn die schoonmakers wel spionnen die jouw netwerkapparatuur door ander netwerkapparatuur komen vervangen."

Rondom staatsgeheimen zit ingewikkelde regelgeving. "Als je kijkt naar de officiële regels voor waar je staatsgeheimen mag bespreken en waar niet, dan zijn de eisen daarvoor extreem hoog." Zo vertelt hij dat je zulk soort geheimen niet in een kantooromgeving met gipswanden kan bespreken. "Je kan zelfs aan een stroomaansluiting nog signalen afgeven waardoor je kan meeluisteren met mensen die aan het praten zijn." Er zijn dus veel factoren waar het ministerie rekening mee moet houden.

Risico's te groot

Het inrichten van een goed beveiligd systeem voor het bewaren en bespreken van staatsinformatie is daarom heel belangrijk. En juist in deze tijd, vertelt Maasland.

"We zitten in de nasleep van de grootste IT-storing ooit. We hebben oorlogen op ons continent. We zouden in een hybride oorlog met Rusland zitten", somt hij op. "We weten hoever landen zoals Rusland, China en Noord-Korea kunnen gaan om toegang te krijgen tot staatsgeheimen. Daar moeten we niet naïef in zijn. Die kijken natuurlijk ook naar hoe het hier geregeld is."

'Dat is waanzin'

Een tijdelijke verhuizing is volgens Hubert sowieso geen goed idee, zeker omdat het ministerie daarna weer moet verplaatsen naar het gebouw van het ministerie van Economische Zaken.

"Als iemand mij zou vragen: 'Zou je een staatsgeheim netwerk kunnen inrichten dat we 4 maanden gaan gebruiken?', zou ik zeggen: 'Dat is waanzin, echt kapitaalverspilling. En het kost zo veel werk.'"