Stolpersteine, ook bekend als struikelstenen, zijn gedenktekens voor slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. Sinds enkele jaren worden deze stenen door de Duitser Alexander Stukenberg gemaakt, in Amsterdam. "Praten over wat er is gebeurd, is goed."
In een houten gebouwtje in de tuin van het Goethe-Institut aan de Amsterdamse Herengracht, werkt Stukenberg aan de messing-plaatjes van de stenen. Hij graveert de namen van slachtoffers van het nationaalsocialisme, waaronder Joden, maar ook Sinti en Roma, en homoseksuelen.
Verantwoordelijkheid
Een van die slachtoffers was Roza. 6 dagen nadat ze in Kamp Westerbork is aangekomen, werd ze al vergast in vernietigingskamp Sobibor. Deze trieste geschiedenis houdt Stukenberg bezig bij het slaan van deze plaatjes.
"Af en toe zie ik het verhaal van de tekst. Bij kinderen stop ik", vertelt hij. Stukenberg vraagt zich dan hardop af waarom deze gruwelijkheden hebben plaatsgevonden. Zo maakt hij ook een steen voor een pasgeboren baby'tje die na een jaar werd vermoord.
Verantwoordelijkheid
De Duitser benadrukt dat deze stenen van groot belang zijn om de verhalen uit de oorlog in leven te houden. "Wij Duitsers hebben die verantwoordelijkheid voor ons verhaal, voor onze geschiedenis uit Duitsland", zegt Stukenberg stellig.
In principe kunnen de meeste mensen een aanvraag doen voor zo'n steen. Vrijwilligers checken dan in diverse archieven of het inderdaad een slachtoffer van de nazi's betreft. Vervolgens wordt de steen voor het woonhuis van het slachtoffer in de openbare stoep geplaatst.
Blijf praten
Hoewel Stukenberg zich dagelijks buigt over de verhalen van slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog, is zijn eigen familieverhaal over de oorlog hem onbekend. "Ik weet niet wat er in onze familie echt gebeurde. Daar wordt niet over gepraat", vertelt hij.
Toch hoopt hij dat de stenen een opening blijven om het gesprek aan te gaan. De bedenker, kunstenaar Günter Demnig, verwelkomt discussies over zijn stenen. Stukenberg beaamt dit: "Praten over wat er is gebeurd, is goed."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.