Drugs of pijnstillers: bij Zouhirs speekseltest is het verschil onduidelijk

De speekseltest is bedoeld om drugsgebruik in het verkeer op te sporen, maar de test kan ook positief uitslaan bij gebruik van medicijnen. "Ik word gestraft voor niks", vertelt Zouhir. Hij slikt pijnstillers en testte positief bij een speekseltest.

Specerijenhandelaar Zouhir Moussa (39) wordt in Nieuwegein staande gehouden door de politie als hij naar zijn werk rijdt. Als hij vraagt naar de reden, antwoordt de agent dat Zouhir in een opvallende auto rijdt. "Ik rij inderdaad een mooie Mercedes", beaamt Zouhir. "Ik ben een hardwerkende ondernemer en zie die auto als een beloning. Ik zit meer in de auto dan dat ik thuis ben."

'Ik gebruik geen drugs'

Na het controleren van zijn papieren moet Zouhir een alcoholtest doen, deze is negatief. Bij het afnemen van een speekseltest gaat het mis. De speekseltest is een indicatie voor mogelijk drugsgebruik, van bijvoorbeeld cannabis, xtc en cocaïne. De test wijst uit dat Zouhir een te hoge waarde van THC, het werkende bestanddeel van cannabis.

Zouhir herkent zich niet in de uitslag van de test, maar moet toch mee naar het bureau. "Ik gebruik geen drugs en ik heb nooit geblowd." Zouhir moet zijn Mercedes laten staan en zijn rijbewijs wordt ingenomen. Op het bureau wordt bloed afgenomen. De uitslag van het bloedonderzoek kan weken duren en tot die tijd is hij zijn rijbewijs kwijt.

Pijnstillers

Hoe kan het dat Zouhir positief test op de speekseltest als hij geen drugs heeft gebruikt? Waarschijnlijk doordat hij oxycodon slikt, een morfine-achtige pijnstiller. Zouhir heeft een versleten schouder van jarenlang hard werken. Het levert hem veel pijn op en daarom heeft de specialist hem het medicijn voorgeschreven. Na een korte periode van gewenning kan hij volgens de specialist en de apotheker gewoon autorijden.

Zouhir is nog in afwachting van de uitslag van de bloedtest: "Ik heb de agenten meteen gezegd dat ik oxycodon slik. Ondertussen kan ik niet rijden, want ze hebben mijn rijbewijs ingenomen. Ik word gestraft voor niks en nu ben ik de pineut. Ik moet mij laten rijden en dat kost mij klauwen met geld."

Lage dosering

Volgens Ka-Chun Cheung, apotheker en lid van de brancheorganisatie KNMP, zijn er al meerdere patiënten bij de speekseltest positief bevonden. Het probleem is volgens hem dat de politie werkt met waarden die zijn gebaseerd op recreatief gebruik van drugs.

"Mensen die medicatie krijgen in lage dosering kunnen vaak na een gewenningsperiode van enkele weken uitstekend rijden. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Wij zeggen dat ook tegen patiënten als ze willen weten of ze kunnen rijden. Als men zich houdt aan de dosering kan dat prima. Maar er is een risico dat ze tegen de lamp lopen bij de speekseltest. Het gaat om honderduizenden mensen die pijnstillers slikken, maar ook medicinale cannabis en sommige ADHD-medicatie."

Onschuld bewijzen

Ka-Chun wijst zijn patiënten op het risico van de speekseltest. Die worden er soms onzeker van en vragen zich af wat er gebeurt als ze betrokken raken bij een ongeval. Ben ik nog wel verzekerd als de speekseltest positief uitvalt? Of ben ik dan automatisch schuldig aan het ongeval? Als mensen positief scoren zijn ze soms weken hun rijbewijs kwijt en moeten ze hun onschuld bewijzen.

Volgens Ka-Chun is dat omdraaien van bewijslast. "Jij moet aantonen dat je onschuldig bent en verkeert weken en soms maanden in staat van onzekerheid. Hier moet een einde aan komen." De apothekersvereniging KNMP geeft aan inmiddels in gesprek te zijn met de verantwoordelijke ministers.

Politie: wij houden nooit zomaar iemand staande

De politie erkent het probleem, maar benadrukt dat er geen drugsfuiken zijn waarbij iedereen lukraak een speekseltest moet ondergaan. Egbert-Jan van Hasselt van de Nationale Politie: "Wij houden mensen altijd staande met een reden: vreemd verkeersgedrag of uiterlijke kenmerken zoals grote pupillen of schuim rond de mond. Dan kan het misschien wel zo zijn dat medicijngebruik de oorzaak is, maar dat weten we niet. Dat moeten we eerst onderzoeken."

Volgens Van Hasselt komt het nauwelijks voor dat mensen zich bij staandehouding beroepen op medicijngebruik. Hij begrijpt de zorgen van de apothekers wel, maar zegt dat de politie zich aan de wet houdt. Van Hasselt: "Als de speekseltest positief is, vragen wij iemand om een bloedonderzoek te laten afnemen. Je kunt dan melding maken van eventueel medicijngebruik. Uit de bloedtest blijkt of iemand drugs heeft gebruikt of medicijnen. Het is dan aan het Openbaar Ministerie om iemand wel of niet te vervolgen."