Door Eindhovense chips zit Nederland klem tussen China en Amerika: 'Europa moet in actie komen'

China wil machines kopen die razendsnel en nauwkeurig elektronische chips maken. Het Eindhovense bedrijf ASML produceert de apparaten hiervoor, maar mag ze niet verkopen. De reden? China kan er misbruik van maken, zegt Amerika.

Het Brabantse bedrijf ASML is marktleider op het gebied van chips die gebruikt worden in smartphones en computers, en daarmee wereldberoemd. In het getouwtrek tussen de VS en China is Eindhoven ineens de spil van een geopolitieke rel. Daarom is het nu tijd dat Europa in actie komt, vindt deskundige op het gebied internationale betrekkingen Rob de Wijk.

Snelle chips om wereldleider te worden

Wat is er aan de hand? ASML is de uitvinder van de extreem ultraviolet licht technologie (EUV), de snelste en meest nauwkeurige chiptechnologie ter wereld. Ook China wil EUV-machines om de snelste chips ter wereld te kunnen maken. "Er is de Chinezen alles aan gelegen om die in handen te krijgen", zegt Rob de Wijk van het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Het land heeft de chips nodig om technologisch te kunnen groeien. "China wil het machtigste land van de wereld worden", zegt De Wijk. "Niet door oorlog, maar door handel. President Xi heeft het zelf gezegd: het land moet eerst een technologische grootmacht worden en daarna wereldleider."

Tussen China en Amerika in

Nederland houdt de export van de EUV-machines naar China tegen, omdat de chips ook voor militaire doeleinden gebruikt kunnen worden. Maar volgens De Wijk spelen er nog andere belangen. "Amerika wil niet dat China hen technologisch overtroeft", zegt De Wijk. Daarom houdt het land druk op Nederland om de export tegen te houden.

China dreigt nu met handelsmaatregelen. "Ze dreigen niet alleen, dat doen ze ook. Toen Noorwegen de Nobelprijs aan een Chinese dissident gaf, werd de import van Noorse zalm door de Chinese regering stilgelegd." En ook Amerika dreigt. "In het verleden bijvoorbeeld met handelssancties tegen Nederlandse bedrijven die een pijpleiding voor Russisch gas aanlegden. Nu wil Amerika absoluut niet dat we een exportvergunning voor de chipmachine afgeven."

Europa eerst

Nederland zit klem tussen Amerika en China, maar volgens De Wijk is dat niet nodig. Want nog steeds is de Europese Unie (EU) de tweede economie van de wereld (zelfs zonder het Verenigd Koninkrijk) en daarmee staat Nederland sterk. "Als we als kleine landen blijven onderhandelen met de grootmachten worden we uit elkaar gespeeld."

Volgens De Wijk moet de EU onderhandelen over dit soort contracten en tegeneisen stellen. "Onze bedrijven moeten toegang krijgen tot China en het moet afgelopen zijn met het kopieëren van onze producten. Dan kun je zeggen: 'We raken soevereiniteit kwijt aan Brussel', maar als we niet sterk genoeg zijn verliezen we het uiteindelijk toch."