Docenten denken dat eindexamens ook dit jaar niet kunnen: sommige kinderen hebben veel les gehad, anderen helemaal niet

Wat moet er dit jaar gebeuren met de eindexamens? Moeten ze wel of niet doorgaan, en zo ja, in welke vorm? Docenten en leerlingen worstelen met deze vragen, vóór medio februari moet de minister een beslissing nemen.

Het onderwijs staat al bijna een jaar volstrekt op zijn kop door de coronacrisis. Normaal lesgeven is op veel scholen onmogelijk geworden, digitaal onderwijs is tegenwoordig de standaard - met alle nadelige gevolgen van dien. Steeds meer leerlingen lopen een leerachterstand op.

Uiterlijk medio februari uitsluitsel over eindexamens

Vooral voor eindexamenklassen van het voortgezet onderwijs is deze leerachterstand nijpend. Ze mogen weliswaar fysiek onderwijs krijgen, maar veel scholen doen daar in de praktijk niet aan, of in sterk verminderde mate.

Het is nog maar de vraag of de centrale schriftelijke examens dit jaar wel op de gewone manier door kunnen gaan? Vóór 15 februari wil minister van Basis- en Voortgezet Onderwijs Arie Slob hierover uitsluitsel geven.

'Omstandigheden te slecht voor eerlijk examen'

De Vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs (VO-raad) publiceert nog deze week een advies aan de minister met betrekking tot het wel of niet houden van de centrale schriftelijke examens. Maar de middelbare scholen zijn er nog niet over uit wat de beste koers is.

"Er is ons eigenlijk ook niet zoveel gevraagd", zegt Jannetje ter Punt, rector van het Tabor College Werenfridus in Hoorn. "Persoonlijk denk ik dat het niet mogelijk is om dit jaar centrale eindexamens af te nemen, want er is gewoon geen gelijk speelveld meer."

Niveauverschil te groot

Volgens Ter Punt is het niveauverschil in het voortgezet onderwijs te groot geworden, omdat de ene school meer lessen door heeft laten gaan dan de andere.

"Sommige scholen laten hun eindejaarsleerlingen helemaal niet naar school komen, terwijl dit wel mag. Ik vind dat de omstandigheden te slecht zijn om een eerlijk centraal examen te kunnen waarborgen. Op deze manier is het gewoon niet fair."

'Docenten kunnen goed inschatten wie nog een jaar extra les nodig heeft'

Ter Punt denkt dat scholen hun leerlingen goed genoeg kennen om ook zonder centraal examen tot een gegronde beslissing te komen wat het wel of niet slagen betreft.

"Docenten begeleiden de jongeren al jaren. Zij kunnen - gezien de uitzonderlijke omstandigheden dit jaar - ook zonder de eindtoets inschatten wie echt nog een jaar extra les kan gebruiken, en wie klaar is voor vervolgonderwijs. De examens zijn een momentopname, maar dit jaar kloppen de voorwaarden voor zo'n moment niet."

Les geven tot de zomer

Normaal gesproken wordt er na de centrale schriftelijke examens geen les meer gegeven. Maar Ter Punt vindt het belangrijk dat het onderwijs in het lopende schooljaar nog zo lang mogelijk door blijft gaan: "Om eventuele achterstanden weg te werken kun je in plaats van te gaan toetsen beter doorgaan met lesgeven tot in de zomer", aldus de rector.

Het Landelijk Actie Komitee Scholieren (LAKS) constateert verdeeldheid onder de achterban. Veel scholieren zullen er niet wakker van liggen als het centrale eindexamen niet doorgaat. Maar een andere groep heeft er juist op gerekend de eigen cijfers op die manier nog op te kunnen halen. En weer andere scholieren denken dat ze hoe dan ook met het centrale eindexamen de cijfers van hun eigen, veel strengere, school, op zouden kunnen krikken.

'Er is te veel ongelijkheid gecreëerd'

Een hels karwei voor het Landelijk Actie Komitee Scholieren (LAKS) om al deze meningen te inventariseren en er beleid van te maken. Een ding is echter duidelijk volgens LAKS-voorzitter Nienke Luijckx: "De centrale examens kunnen niet op de manier doorgaan zoals dat in pre-corona tijden ging. Iedereen is het erover eens dat afstandsonderwijs niet voldoende voorbereiding op de examens kan bieden. Er is te veel ongelijkheid gecreëerd."

LAKS onderstreept dat de examenkandidaten van dit jaar dezelfde leerlingen zijn die in het afgelopen voorjaar ook al een achterstand opliepen. "Door het opnieuw wegvallen van fysiek onderwijs is dit alleen maar meer geworden, en leerlingen die al minder kansen hadden zijn nu vaak opnieuw het hardst getroffen.

Eindexamens op maat

Luijckx denkt dat eindexamens op maat een oplossing kan zijn: "Maak landelijk een gerichte keuze. Kies bijvoorbeeld voor centrale examens in de kernvakken (Nederlands, Engels en wiskunde) en houdt het op schoolexamens bij de andere vakken. Dan kun je gericht bijspijkeren en weten kandidaten en vervolgopleidingen waar ze aan toe zijn."