Derk Sauer: 'Journalisten zijn onderdeel geworden van het politieke spel tussen Europa en Rusland'

Rusland heeft de correspondent van de Volkskrant het land uitgezet. De Nederlandse journalist en uitgever Derk Sauer is er van geschrokken. "Je weet dat dit soort dingen gebeuren, maar het komt altijd weer als een verrassing."

Sauer werkt al sinds eind jaren 80 in Moskou en is ondermeer uitgever van de Engelstalige Moscow Times. Hij ziet een neerwaartse trend als het gaat om de persvrijheid in Rusland.

'Administratieve overtreding'

Afgelopen zomer werd de correspondent van de BBC het land uitgezet en deze week overkwam het dus Volkskrant-correspondent Tom Vennink. Zijn verblijfsvergunning werd ingetrokken wegens oude 'administratieve overtredingen' en hij mag tot 2025 het land niet meer in.

In de Volkskrant zegt Vennink dat zijn uitzetting als een verrassing kwam. "Russische journalisten kampen met zware belemmeringen in hun werk, maar ik kon als buitenlands correspondent de afgelopen 6 jaar relatief vrij verslag doen van Rusland en de Russen."

'Foreign agents'

Derk Sauer zegt dat de onafhankelijke Russische pers onder Poetin flink aangepakt wordt en dat buitenlandse correspondenten het slachtoffer worden van de slechte relatie tussen Rusland en Europa. "Steeds meer onafhankelijke media worden tot 'foreign agents' verklaard. Dat geldt ook voor een van de projecten die wij met de Moscow Times en VTimes doen in Rusland."

Als 'foreign agent' wordt een medium min of meer beschouwd als vijand van Rusland met alle gevolgen van dien. "Dan moet je allerlei informatie aan de Russische autoriteiten geven, elk bonnetje moet je kunnen verantwoorden en bij de minste of geringste overtreding ben je strafbaar", aldus Sauer.

Hoofd boven water houden

Daarnaast is het voor media die dit stempel hebben gekregen heel moeilijk om het hoofd boven water te houden. Dat geldt ook voor zijn eigen Moscow Times.

"Het is steeds lastiger om sites zoals de Moscow Times in de lucht te houden. We zijn afhankelijk van crowdfunding, terwijl we vroeger commercieel waren en met advertenties de site draaiende hielden."

Relatie Rusland en Europa met de dag slechter

Buitenlandse correspondenten konden tot voor kort ongestoord hun werk doen, maar ook dat verandert langzaam, zegt Sauer. "Dat heeft voor een deel met hun werk te maken, maar belangrijker is dat journalisten onderdeel zijn geworden van het politieke spel tussen Europa en Rusland. De relatie tussen het westen en Rusland wordt met de dag slechter en Nederland speelt daarin ongelukkigerwijze een belangrijke rol."

De verhoudingen tussen Nederland en Rusland zijn slecht sinds het neerhalen van MH17. Daarnaast is er een conflict over een collectie kunstschatten, het zogenaamde Krim-goud, dat aan Oekraïne moet worden teruggegeven. "En daar lijkt Tom Vennink nu het slachtoffer van te zijn geworden."

'Het kan opeens afgelopen zijn'

Derk Sauer pleit voor steun vanuit Europa voor Russische journalisten, bijvoorbeeld door het verlenen van visa. "Er zijn steeds meer journalisten in Rusland die tegen een gevangenisstraf aanlopen en die dus bang worden."

Ook Sauer vraagt zich wel eens af hoe lang hij nog vrij kan werken in Rusland. "Ik ga zondag weer terug naar Rusland. Elke keer als ik bij de douane sta, hou ik toch even mijn adem in van 'kom ik er nog in?' Je leeft eigenlijk bij de dag en je ziet maar weer aan Tom Vennink dat het opeens afgelopen kan zijn."