De versoepelingen zijn nog niet eens definitief en mensen overtreden de regels al: 'We voelen de noodzaak niet meer'

De demonstraties zijn er bijna wekelijks, ondernemers houden zich niet meer aan de regels en burgers zijn boos. Hoogstwaarschijnlijk mogen we vanavond onder bepaalde voorwaarden wat meer, maar dat lijkt de onvrede nu niet minder te maken.

Nog voordat minister Kuipers en premier Rutte vanavond hun persconferentie hebben gegeven en de versoepelingen hebben aangekondigd, is er protest. In ontzettend veel steden gaan de horeca morgen open, ongeacht wat er vanavond wordt aangekondigd. In Valkenburg zijn horeca en winkels vandaag al opengegaan.

Noodzaak niet meer voelen

De kans bestaat dat de nieuwe minister Ernst Kuipers zich vanavond al niet geliefd maakt bij een deel van de mensen. Want hoogstwaarschijnlijk gaat Nederland niet helemaal open, terwijl we zien dat landen om ons heen ondanks hoge besmettingen dat wel zijn.

"Je ziet dat we een maatschappij zijn die vrijheid wil", zegt Paul van Lange, hoogleraar sociale psychologie aan de Vrije Universiteit. "We voegen ons naar de noodzaak van het moment. Dat zie je in het begin toen we alles opvolgden, maar dat zie je nu ook, als we de noodzaak niet meer voelen", zegt hij.

Onbegrip naar de overheid

De economische nood is hoog bij ondernemers, maar burgers zijn ook boos. "Want sociaal is die nood er ook", zegt Van Lange. "We zien andere landen en de vergelijking is dan van belang. Andere landen doen iets anders, wat is de noodzaak dan nog voor ons, vragen wij ons af", zegt hij. Van Lange ziet dit gevoel vooral bij mensen in grensgebieden. "Mensen gaan daar vaker de grens over en zien wat daar mogelijk is."

Van Lange zegt dat we zo erg op onze vrijheid gericht zijn, dat we vooral onbegrip voelen naar de overheid toe. "Het helpt ook niet dat bewindslieden begrip hebben voor de boze bevolking en daar dan later toch weer op terugkomen."

Niet alles of niets spelen

Hoogleraar gezondheidspsychologie Arie Dijkstra wijst in dit verband op gemeenten die aangeven niet meer te gaan handhaven, zoals in de gemeente Valkenburg vanaf vandaag. "Wat denk je dat de mensen dan doen? Dat leidt tot chaos", waarschuwt hij. "Dan is de geest uit de fles. Ik verwacht dat als gemeentes grootschalig niet gaan handhaven, mensen zich minder aan de regels houden."

Keihard proberen het beleid vorm te geven, gaat ook niet werken, meent Dijkstra. "Je kunt ook zeggen: het is niet alles of niets. Vraag gemeenten om 50 procent te doen. Als overheid moet je eigenlijk eieren voor je geld kiezen. Dat doet Rutte ook steeds, hij gaat mee met het draagvlak."

Met de voeten in de modder

"Het zou betekenen dat je wilt dat mensen zich wel aan bepaalde maatregelen houden" vervolgt hij. "Een soort uitruil: we kunnen nu dít niet doen, maar wel dát. Het mag weer open, maar laten we wel extra letten op afstand houden."

De situatie is volgens Dijkstra nu zo dat de landelijke overheid zich nogal star opstelt. "In Den Haag ziet men de modder, in gemeentes staat men met voeten in de modder."

Botte bijl-beleid

"Landelijke en regionale overheden zien andere werkelijkheden", luidt dan ook zijn analyse. De aanpak omschrijft hij als 'botte bijl-beleid'.

"Vanaf het eerste moment zijn er maatregelen genomen die voor heel veel mensen níet gelden", legt hij uit. "Dat moeten we slimmer doen en decentraliseren. Dat moeten gemeentes afdwingen. Dus veel specifieker beleid op manieren die mensen beter begrijpen."